[Người Nuôi Tôm] – Trước những áp lực về truy xuất nguồn gốc, giảm phát thải và bảo đảm an toàn sinh học, việc quản lý thức ăn thủy sản và sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản phải thay đổi toàn diện để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường và hệ thống pháp luật. Hội nghị quản lý thức ăn thủy sản do Sở NN&MT TP.HCM phối hợp với Cục Thủy sản và Kiểm ngư tổ chức ngày 21/11 đã ghi nhận nhiều ý kiến thực tiễn, đặt nền tảng cho định hướng nâng cao chất lượng, minh bạch và bền vững trong thời gian tới.

Hội nghị “Quản lý thức ăn thủy sản và sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản”, diễn ra tại TP. HCM sáng ngày 21/11/2025

 

Áp lực mới đòi hỏi cách tiếp cận mới

Phát biểu khai mạc Hội nghị, bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM nhấn mạnh, việc cập nhật đầy đủ và kịp thời các quy định mới tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP và Nghị định 38/2024/NĐ-CP là yêu cầu bắt buộc đối với địa phương, doanh nghiệp và người nuôi. Các văn bản này đặt nền tảng cho hệ thống quản lý hiện đại hơn, tăng trách nhiệm của chủ thể tham gia thị trường, đồng thời nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng. Theo bà Na, triển khai đồng bộ các quy định mới không chỉ giúp đáp ứng yêu cầu hội nhập mà còn góp phần nâng chuẩn ngành thủy sản trong nước, từng bước hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Trần Công Khôi, Trưởng phòng Giống và Thức ăn thủy sản thuộc Cục Thủy sản và Kiểm ngư chia sẻ tại hội thảo

 

Ông Trần Công Khôi, Trưởng phòng Giống và Thức ăn thủy sản thuộc Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cho biết Hội nghị là diễn đàn để cơ quan quản lý lắng nghe từ cơ sở, nhất là những khó khăn trong thực hiện công bố thông tin sản phẩm, hồ sơ kỹ thuật, thử nghiệm, tiêu chuẩn hóa quy trình hay áp dụng công nghệ mới. Ông Khôi nhấn mạnh, ngành thủy sản đang thay đổi nhanh. Nhiều sản phẩm mới xuất hiện, phục vụ mô hình nuôi công nghệ cao và những đối tượng nuôi chưa từng phổ biến trước đây. Điều này đặt ra yêu cầu thay đổi trong cách xây dựng quy chuẩn, thử nghiệm và kiểm soát chất lượng. Ông cho rằng sự tương tác hai chiều giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm thực thi chính sách hiệu quả và khả thi.

 

Minh bạch chính sách, sát thực tiễn

Trong bối cảnh thị trường nhập khẩu siết chặt hơn về tiêu chuẩn an toàn và môi trường, ngành thủy sản cũng thúc đẩy các hướng nghiên cứu quan trọng như phát triển thức ăn bền vững, tăng sử dụng phụ phẩm, giảm phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, tăng cường phụ gia chức năng và chế phẩm sinh học, ứng dụng công nghệ chế biến hiện đại nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch. Theo báo cáo của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, thời gian qua đơn vị đã phối hợp với các cơ quan của Bộ trình Chính phủ ban hành nhiều văn bản quan trọng, trong đó có Nghị định  số 37/2024/NĐ-CP ngày 04/4/2024; Nghị định số 38/2024/NĐ-CP ngày 05/4/2024; Thông tư số 01/2024/TT-BNNPTNT ngày 02/02/2024 và các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mới về thức ăn và sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản. Các văn bản này là nền tảng để siết chặt hơn điều kiện sản xuất, công bố sản phẩm, chất lượng lưu thông trên thị trường.

Cùng với đó, Cục đã xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu về thức ăn thủy sản, cho phép cập nhật điều kiện sản xuất, tra cứu sản phẩm và thông tin báo cáo của doanh nghiệp. Việc quản lý trên môi trường mạng góp phần tăng minh bạch, giúp người nuôi dễ dàng truy xuất và kịp thời cảnh báo khi phát hiện dấu hiệu rủi ro. Trong công tác kiểm soát chất lượng, Cục đã chỉ định các tổ chức thử nghiệm, chứng nhận hợp quy, đồng thời tăng cường thanh tra và xử lý vi phạm theo Nghị định 38. Một số trường hợp gian lận, sai lệch thông tin sản phẩm đã được phát hiện và xử lý. Hoạt động tập huấn, phổ biến quy định pháp luật được duy trì thường xuyên, tạo điều kiện để cán bộ địa phương và doanh nghiệp nắm rõ quy định mới, nhất là trong bối cảnh hệ thống văn bản pháp lý có nhiều thay đổi.

Bên cạnh kết quả đạt được, ngành thủy sản cũng đối mặt với nhiều khó khăn. Nguồn nguyên liệu sản xuất thức ăn trong nước vẫn thiếu và chất lượng chưa ổn định. Phần lớn nguyên liệu phải nhập khẩu với chi phí vận chuyển cao. Các nguồn thay thế như phụ phẩm từ quá trình chế biến thực phẩm mới chỉ thay thế được tỉ lệ rất nhỏ trong khẩu phần đạm. Chất lượng sản phẩm lưu thông trên thị trường vẫn còn bất ổn. Một số cơ sở vi phạm điều kiện sản xuất, gian lận nguồn gốc hoặc lợi dụng cơ chế tự công bố chất lượng để đưa ra thông tin không chính xác. Công tác kiểm tra ở cơ sở còn hạn chế ở một số địa phương, đặc biệt sau quá trình sáp nhập đơn vị hành chính khiến nhân sự thay đổi, thiếu sự liên tục về chuyên môn. Một số địa phương chưa thực sự coi trọng việc duy trì điều kiện sản xuất, chưa truy xuất và xử lý dứt điểm vi phạm. Điều này tạo kẽ hở cho các sản phẩm kém chất lượng lưu thông, gây rủi ro cho người nuôi và làm giảm uy tín của thị trường.

 

Rà soát toàn diện công tác quản lý trước bối cảnh mới

Để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn tới, Cục Thủy sản và Kiểm ngư xác định nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là tiếp tục hoàn thiện hệ thống quy chuẩn kỹ thuật, cơ chế quản lý và thủ tục hành chính nhằm bảo đảm thống nhất và phù hợp với thực tiễn. Cùng với đó, cơ quan quản lý sẽ giám sát chặt chẽ hơn điều kiện sản xuất và chất lượng sản phẩm lưu thông. Việc kiểm soát hoạt động gia công, công bố thông tin sản phẩm và các hành vi gây hiểu nhầm về công dụng sẽ được tăng cường. Hoạt động thanh tra, kiểm tra cả ở khâu chứng nhận hợp quy cũng sẽ được thực hiện thường xuyên nhằm bảo đảm tính khách quan.

Một nhiệm vụ quan trọng khác là khuyến khích nghiên cứu và phát triển nguồn nguyên liệu thay thế, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu. Nhân lực quản lý tại địa phương sẽ được tập huấn chuyên sâu, nâng cao kỹ năng kiểm tra và duy trì điều kiện sản xuất tại cơ sở. Các nhiệm vụ khoa học cũng sẽ được đề xuất và triển khai nhằm tìm kiếm giải pháp mới trong sản xuất thức ăn thủy sản, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả nuôi trồng. Cục Thủy sản và Kiểm ngư đề nghị các địa phương tăng cường hướng dẫn, tập huấn và tuyên truyền về quy định pháp luật cho các tổ chức, cá nhân liên quan. Việc rà soát và công bố lại thủ tục hành chính theo quy định mới phải được thực hiện kịp thời. Đặc biệt, địa phương cần cập nhật đầy đủ thông tin về điều kiện sản xuất trên phần mềm cơ sở dữ liệu sau mỗi lần cấp mới, cấp lại hay thu hồi giấy chứng nhận.

Cơ quan quản lý địa phương cũng được yêu cầu tăng cường thanh tra, xử lý các hành vi vi phạm theo Nghị định 38, nhất là đối với hoạt động sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh thức ăn thủy sản. Đối với doanh nghiệp, yêu cầu đặt ra là phải thực hiện nghiêm các quy định về sản xuất, công bố chất lượng và duy trì chất lượng đã công bố. Doanh nghiệp phải cung cấp thông tin trung thực, báo cáo đầy đủ, đồng thời chủ động nghiên cứu nguyên liệu thay thế và phát triển dòng sản phẩm mới đáp ứng mô hình nuôi hiện đại.

Việc nâng chất quản lý thức ăn thủy sản được xem là khâu then chốt để ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững, hướng tới thị trường xuất khẩu cao cấp và cải thiện sức cạnh tranh trong giai đoạn tới.

P.V