[Người nuôi tôm] – Nếu như những diện tích thả nuôi từ cuối năm 2024 đến tháng 02/2025 gặp phải bất lợi về chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm cao làm tôm chậm lớn, dễ mắc bệnh EHP, thì những diện tích thả nuôi từ tháng 02 đến nay gặp phải nắng nóng gay gắt, xen kẽ là những trận mưa trái mùa khá lớn, làm môi trường biến động mạnh, tôm bị stress, nhiều dịch bệnh nguy hiểm như: EHP, phân trắng, đốm trắng, gan tụy cấp… có dịp bùng phát gây thiệt hại tôm nuôi trong giai đoạn từ thả giống đến 45 ngày tuổi.

 

Các sắc thuế áp lên con tôm Việt Nam tại thị trường Hoa Kỳ sẽ là gánh nặng cho ngành tôm từ nay đến cuối năm

 

Tứ bề gặp khó

Theo quy luật, từ tháng 5 đến hết tháng 8 hàng năm, nguồn cung tôm nguyên liệu khá dồi dào, giá tôm sẽ bớt căng thẳng so với những tháng đầu và cuối năm. Tuy nhiên, điều đó đã không lặp lại trong vụ tôm nước lợ năm 2025 này, khi hiện tại đã bước sang tuần thứ 2 của tháng 6 nhưng nguồn cung tôm nguyên liệu vẫn còn thấp, giá tôm dù có giảm so với đầu năm nhưng vẫn còn ở mức đảm bảo cho người nuôi có lợi nhuận khá. Nguyên nhân chủ yếu là do tác động bất lợi từ thời tiết và dịch bệnh khiến tỷ lệ nuôi thành công không như mong đợi.

Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Kiên Giang, nắng nóng kéo dài trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 4 đã làm 152,45 ha tôm nước lợ bị thiệt hại; trong đó có 134,75 ha tôm nuôi bị nhiễm bệnh; 17,7 ha tôm thiệt hại do sốc môi trường. Trong đó, bệnh đốm trắng gây chết tôm chiếm gần 94% diện tích tôm bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, một số bệnh như hoại tử gan tụy cấp tính cũng xuất hiện trên tôm nuôi, giai đoạn 30 – 40 ngày, làm tôm bị chết lai rai, hao hụt, giảm năng suất và sản lượng, người dân phải thu hoạch sớm, chỉ đủ bù đắp một phần chi phí mua con giống, cải tạo ao nuôi, hoặc mất trắng. Còn tại tỉnh Trà Vinh, theo ông Trần Trường Giang, Giám đốc Sở NN&MT, toàn tỉnh cũng đã có 286 ha tôm sú và 499,1 ha tôm thẻ thiệt hại do bệnh đốm trắng, hoại tử gan tụy cấp và phân trắng.

Tình hình tôm nuôi bị thiệt hại, khiến người dân chùn tay thả nuôi. Theo thông tin từ các cơ sở cung ứng thức ăn, chỉ tiêu thụ thức ăn phần lớn cho tôm ở giai đoạn tháng rưỡi tuổi trở lại. Có nghĩa là tôm nuôi thường thiệt hại từ sau thả nuôi đến 45 ngày tuổi, khiến nguồn cung khá hạn chế. Điều này, cùng với việc các nhà máy đẩy mạnh thu mua chế biến để kịp giao hàng kết thúc trước ngày 20/5 nhằm né thuế đối ứng nên giá tôm vẫn duy trì mức khá cao. Đây được xem là yếu tố may mắn đối với người nuôi, bởi chỉ cần có thu hoạch tôm là gần như người nuôi có lãi. Tuy nhiên, kể từ sau ngày 20/5 đến nay, giá tôm hầu hết các kích cỡ đều quay đầu giảm từ 1.000 – 2.000 đồng/kg.

Trong khi mức thuế đối ứng còn chưa biết sẽ là bao nhiêu sau ngày 9/7, thì mới đây, ngày 7/6, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã công bố kết quả sơ bộ mức thuế chống bán phá giá tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam (giai đoạn từ 01/02/2023 đến 31/01/2024) đối với Công ty Cổ phần Thủy sản Sóc Trăng (Stapimex) và 22 doanh nghiệp khác thuộc nhóm đủ điều kiện hưởng mức thuế riêng biệt nhưng không bị kiểm tra bắt buộc lên tới 35,29%. Mặc dù mức thuế trên chưa có hiệu lực ngay và có thể được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng (dự kiến công bố vào tháng 12/2025), nhưng thông tin này đã và đang tác động tiêu cực đến tâm lý, kế hoạch mua hàng, đơn hàng xuất khẩu của nhà nhập khẩu Hoa Kỳ. Sự kiện trên cùng chính sách thuế đối ứng cao của chính quyền Hoa Kỳ càng làm trầm trọng thêm khó khăn, thách thức cho ngành tôm, nhất là ở thị trường Hoa Kỳ. Tất nhiên, nó sẽ tác động tiêu cực đến tâm lý của người nuôi tôm Việt Nam, vốn dĩ đang rất khó khăn ở vụ nuôi này.

 

Người nuôi lo lắng

Khó khăn về thuế lan rất nhanh từ doanh nghiệp xuất khẩu đến người nuôi tôm, khiến không ít hộ nuôi hoang mang, lo lắng không dám thả nuôi vụ mới. Hậu quả là số diện tích thả nuôi trong tháng 5 có phần chậm lại dù đã bước vào giai đoạn chính vụ và các doanh nghiệp cung ứng con giống tăng cường chính sách khuyến mãi tặng 30, 50 thậm chí đến 100% con giống. Anh Phạm Văn Mừng, Giám đốc HTX Thủy sản Toàn Thắng, ở TX. Vĩnh Châu (Sóc Trăng), cho biết: “Giá tôm lúc này vẫn còn ở mức khá cao, nhưng người nuôi vẫn chưa dám thả hết diện tích vì có quá nhiều rủi ro, từ dịch bệnh cho đến thời tiết và nhất là giá tôm tới đây chưa biết ra sao nữa. Hy vọng, các doanh nghiệp, Chính phủ sẽ tìm kiếm, mở rộng thêm được thị trường tiêu thụ để giúp người nuôi yên tâm trong vụ nuôi này”.

Người nuôi vẫn đang níu kéo hy vọng ở vụ tôm nước lợ 2025 nhờ vào giá tôm ở mức cao

 

Cùng tâm trạng lo lắng về thuế đối ứng, ông Ngô Công Luận, Giám đốc HTX Nông ngư 14/10 Hòa Nhờ A, xã Hòa Tú II, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), chia sẻ: “Thật ra, người nuôi tôm Việt Nam mới là đối tượng chịu tác động lớn từ thuế đối ứng, chứ không phải người tiêu dùng Hoa Kỳ vì họ còn có quyền chọn lựa nơi nào bán giá thấp nhất, hay chuyển sang sử dụng loại hải sản khác. Còn nông dân nuôi tôm như chúng tôi, nếu thuế cao quá, doanh nghiệp không xuất khẩu được thì chỉ có nước nghỉ nuôi, hoặc chỉ thả nuôi cầm chừng làm sinh kế sống qua ngày thôi”.

Là một người nuôi tôm lớn, dường như anh Huỳnh Xuân Diện, Giám đốc HTX Nuôi tôm chất lượng cao Tân Hưng, huyện Cái Nước (Cà Mau) đã quá quen với những lần con tôm gặp khó, nên anh tỏ ra khá bình thản khi chia sẻ với chúng tôi: “Lo nhiều mà không giải quyết được gì thì chỉ có mệt thêm chứ ích lợi gì. Đã sống với nghề nuôi tôm này rồi, nếu không nuôi thì lấy gì mà sống, nên thay vì ngồi đó lo lắng, rầu rĩ thì mình cứ thả nuôi đi, nhưng thả thưa lại, hoặc thả ít diện tích. Theo tôi biết, hiện hầu hết các nhà máy đều thiếu tôm, trong khi mình vẫn còn nhiều thị trường khác nên giá tôm tới đây chắc cũng không đến nỗi nào”. 

Theo nhận định của ngành nông nghiệp và môi trường các tỉnh ĐBSCL, từ nay đến hết vụ tôm nước lợ năm 2025, tình hình thời tiết tiếp tục diễn biến bất lợi cho người nuôi tôm, khả năng diện tích tôm nuôi tiếp tục bị phát sinh thiệt hại tăng mạnh trong thời gian tới là rất cao. Để hạn chế tôm nuôi bị thiệt hại, từ đầu vụ ngành chuyên môn đã phối hợp với các địa phương truyên truyền người dân thực hiện các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh. Theo Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Sóc Trăng – Quách Thị Thanh Bình, bước vào mùa mưa bão, các yếu tố môi trường thường có sự biến động mạnh, tôm rất dễ bị stress và mắc các bệnh như: hoại tử gan tụy cấp, phân trắng, EHP… nên người nuôi cần đặc biệt quan tâm đến các yếu tố môi trường ao nuôi. Riêng ngành chuyên môn sẽ tăng cường các cuộc hội nghị chuyên đề tại các vùng nuôi tôm trọng điểm, kịp thời thông tin về môi trường nước, thời tiết và dịch bệnh, nhằm đưa ra các giải pháp khuyến cáo kỹ thuật để đảm bảo diện tích nuôi phát triển tốt và hạn chế thiệt hại do dịch bệnh.

Lo lắng, kỳ vọng và động viên nhau là tất cả những gì mà người nuôi tôm có thể làm trong khi chờ đợi một kết quả đám phán tốt đẹp về thuế đối ứng. Và chính điều này đã giúp cho lượng tôm thu hoạch mỗi ngày dù chưa thể nói là dồi dào nhưng cũng giúp các nhà máy có lượng tôm nhất định duy trì sản xuất. Nếu giá tôm tiếp tục duy trì như hiện nay, theo nhận định của anh Diện, người nuôi sẽ vẫn tiếp tục thả giống vụ mới, dù không ồ ạt, nhưng cũng đủ để cung ứng cho các nhà máy khi bước vào cao điểm chế biến xuất khẩu vào tháng 8 – 10 tới đây. Hy vọng mọi điều tốt đẹp sẽ đến với ngành tôm nói chung và người nuôi tôm nói riêng để tất cả có thêm động lực, thêm niềm tin, cùng nắm tay nhau vượt qua khó khăn, thách thức và về đích an toàn trong vụ tôm 2025 này. 

Hoàng Nhã