[Người Nuôi Tôm] – Nhiều nghiên cứu cho thấy các pha của mặt trăng có ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ sinh trưởng và phát triển của tôm, lý giải cho sự biến động đáng kể trong năng suất nuôi tôm ở những thời điểm khác nhau trong tháng. Điều này mở ra cơ hội ứng dụng chu kỳ mặt trăng nhằm tối ưu hóa quy trình nuôi tôm.

Hiểu được chu kỳ của mặt trăng có thể giúp tối ưu hóa quy trình nuôi tôm

 

Các pha của mặt trăng ảnh hưởng đến chu kỳ lột xác

Chu kỳ lột xác của tôm thẻ chân trắng chủ yếu bị ảnh hưởng bởi các pha của mặt trăng. Tôm thẻ chân trắng thường lột xác nhiều nhất vào giai đoạn trăng non, với tỷ lệ lên tới 80%. Tôm thường lột xác vào ban đêm, đặc biệt trong các giai đoạn trăng tròn hoặc thủy triều cao. Lột xác là quá trình cần thiết để tôm thích nghi với sự tăng trưởng và các yếu tố môi trường. Ngoài ra, quá trình lột xác cũng có thể xảy ra khi tôm bị căng thẳng.

Chu kỳ lột xác của tôm bao gồm bốn giai đoạn chính. Giai đoạn tiền lột xác là giai đoạn chuẩn bị cho việc thay vỏ. Trong giai đoạn này, tôm sẽ hấp thụ lại các khoáng chất từ lớp vỏ cũ để xây dựng lớp vỏ mới và cơ thể sẽ trải qua quá trình teo cơ soma. Tiếp theo là giai đoạn lột xác, đây là thời điểm tôm thực hiện việc tách lớp vỏ cũ và lột ra ngoài. Sau khi lột xác, tôm bước vào giai đoạn sau lột xác. Lớp vỏ mới lúc này còn mềm và dễ bị tổn thương, tôm sẽ tích cực hấp thụ khoáng chất để làm cứng lớp vỏ mới. Giai đoạn giữa lột xác (anecdysis) là giai đoạn dài nhất trong chu kỳ, tôm sẽ không hoạt động nhiều để tiết kiệm năng lượng và tái tạo cơ thể cho lần lột xác tiếp theo.

Bức xạ điện từ và lực hấp dẫn từ mặt trăng được cho là có tác động kích thích sự giải phóng các hormone thần kinh. Tại Scylla, cơ quan Y đóng vai trò sản xuất các hormone lột xác, hay còn gọi là ecdysteroid, theo những mô hình tương ứng với các pha của mặt trăng. Nồng độ và lượng ecdysteroid giảm xuống trong thời kỳ trăng non, sau đó tăng lên khi pha trăng lưỡi liềm bắt đầu. Đỉnh điểm của chúng xảy ra vào thời kỳ trăng tròn, sau đó lại xuất hiện một sự sụt giảm mạnh, dẫn đến hiện tượng lột xác (ecdysis).

Mối quan hệ giữa các pha của mặt trăng và quá trình lột xác của tôm thẻ chân trắng trong các trang trại vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng. Tuy nhiên, chúng ta có thể rút ra những điều chỉnh từ các nghiên cứu về các loài giáp xác nuôi khác. Hiểu rõ tác động của các pha mặt trăng đến sinh lý của tôm sẽ giúp chúng ta thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, từ đó tránh tình trạng lột xác không thành công trong thời kỳ trăng tròn.

Trong giai đoạn lột xác và sau lột xác, tôm trở nên rất nhạy cảm với sự hiện diện của vi khuẩn Vibrio, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng hơn trong thời kỳ trăng non, khi tôm đang trong quá trình loại bỏ lớp vỏ ngoài. Để hỗ trợ tôm trong giai đoạn này, việc cung cấp đầy đủ khoáng chất và dinh dưỡng là vô cùng quan trọng. Trong số đó, canxi và magiê là hai khoáng chất thiết yếu nhất, giúp tôm nhanh chóng tái tạo lớp vỏ mới.

Quá trình lột xác là giai đoạn nguy hiểm đối với tôm. Để hình thành bộ xương ngoài mới, tôm sẽ ngừng ăn và sử dụng hết protein dự trữ trong cơ thể. Điều này khiến tôm rất nhạy cảm với các biến đổi của môi trường nước, đặc biệt là vấn đề thẩm thấu. Nếu không được kiểm soát tốt, tôm có thể bị sốc thẩm thấu và chết.

Ngoài ra, chất lỏng tiết ra từ lớp vỏ cũ khi lột xác có thể kích thích tôm ăn thịt lẫn nhau. Thành phần dinh dưỡng cao trong chất lỏng này khiến tôm cảm thấy đói và có thể tấn công những con tôm yếu hoặc vừa lột xác.

 

Các bước cần thiết để dự đoán và ứng dụng chu kỳ mặt trăng trong nuôi tôm

Thường xuyên kiểm tra giai đoạn lột xác của tôm: Điều này rất quan trọng. Hãy lấy mẫu và ghi chép cẩn thận để dự đoán thời điểm lột xác sẽ diễn ra trong trang trại. Ngoài ra, đừng quên xem xét pha mặt trăng trong quá trình kiểm tra để có cái nhìn toàn diện hơn.

Duy trì chất lượng nước: Chất lượng nước ổn định đặc biệt là mức độ mặn, là điều cần thiết để ngăn chặn những biến động mạnh và giảm thiểu nguy cơ sốc thẩm thấu.

Điều chỉnh lượng thức ăn theo từng giai đoạn: Trong thời gian tôm lột xác, việc cho ăn hợp lý rất quan trọng để tránh tình trạng cho ăn quá nhiều, điều này có thể làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước và gây ra bệnh tật. Hãy chắc chắn cung cấp đủ thức ăn để ngăn ngừa hiện tượng tôm ăn thịt lẫn nhau.

Bổ sung khoáng chất thiết yếu: Vào thời điểm trăng tròn, quá trình lột xác của tôm có thể diễn ra đồng loạt, dẫn đến sự giảm nhanh chóng hàm lượng khoáng chất. Để thúc đẩy quá trình hình thành lớp vỏ mới, hãy bổ sung các khoáng chất thiết yếu như canxi và phốt pho.

Kiểm soát hàm lượng khoáng chất: Nếu hàm lượng khoáng chất giảm và trang trại có mật độ tảo cao, nguy cơ tôm chết đột ngột sẽ tăng lên. Tình hình sẽ trở nên nghiêm trọng hơn do sự tích tụ của các chất hữu cơ, vi khuẩn và khí độc.

Duy trì độ pH ổn định: Các chuyên gia khuyến nghị rằng độ pH lý tưởng cho quá trình này nằm trong khoảng 7,8 – 8,2. Để đảm bảo độ pH luôn ở mức ổn định, cần duy trì độ kiềm trong khoảng 100 – 120 mg/l.

Cung cấp đủ lượng oxy hòa tan: Khi tôm bước vào giai đoạn lột xác, nhu cầu về oxy của chúng tăng gấp đôi so với bình thường. Do đó, cần đảm bảo có đủ nguồn cung oxy hòa tan để hỗ trợ hiệu quả cho quá trình này.

 Việc nắm vững chu kỳ thủy triều và mối liên hệ của nó với các pha Mặt Trăng cho phép người nuôi tôm điều chỉnh quy trình nuôi trồng

 

Các pha của mặt trăng ảnh hưởng đến thủy triều

Từ góc độ khoa học, tất cả các sinh vật sống đều có chu kỳ sinh học và phản ứng với những biến đổi về ánh sáng cũng như nhiệt độ môi trường do ánh trăng vào ban đêm. Trong nuôi tôm, thủy triều đóng vai trò quan trọng. Vị trí lý tưởng cho việc nuôi tôm thường nằm ở những khu vực có sự dao động của thủy triều từ 2 – 3m. Sự biến động của thủy triều giúp tối ưu hóa điều kiện sống cho tôm và là yếu tố cần cân nhắc khi thiết kế ao nuôi. Các yếu tố như vị trí, độ sâu, kích thước ao, hệ thống kênh mương đều cần được thiết kế phù hợp với chu kỳ thủy triều để đảm bảo hiệu quả nuôi tôm

Để tối ưu hóa việc cấp thoát nước cho ao nuôi và tiết kiệm năng lượng, người nuôi tôm nên tận dụng tối đa sức mạnh của thủy triều. Việc  khai thác lực hút của tự nhiên có thể giảm thiểu đáng kể chi phí vận hành máy bơm.

Như vậy, có thể thấy thủy triều – chịu ảnh hưởng của lực hấp dẫn từ Mặt Trăng – tác động mạnh mẽ đến môi trường sống và chu kỳ sinh trưởng của tôm. Việc nắm vững chu kỳ thủy triều và mối liên hệ của nó với các pha Mặt Trăng cho phép người nuôi tôm điều chỉnh quy trình nuôi trồng, từ đó tối ưu hóa hiệu quả sản xuất.

Vương Hằng (Tổng hợp)