[Người Nuôi Tôm] – Kim ngạch xuất khẩu cá rô phi Việt Nam tăng kỷ lục 174% trong 8 tháng đầu năm 2025, đạt hơn 63 triệu USD. Cơ hội lớn đang mở ra để Việt Nam xây dựng cá rô phi thành ngành hàng chiến lược, cạnh tranh trực tiếp trên thị trường quốc tế trị giá hơn 15 tỷ USD, đặc biệt khi Mỹ áp thuế cao với cá rô phi Trung Quốc.

 

Đó là thông tin được chia sẻ và thảo luận tại Diễn đàn “Phát triển sản xuất và tiêu thụ cá rô phi Việt Nam”, ngày 17/10 tại TP Hải Phòng, do Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng tổ chức với mục tiêu tìm ra giải pháp kiến tạo chuỗi giá trị cao và bền vững cho sản phẩm này.

Diễn đàn thu hút đông đảo người tham dự đại diện cho cơ quan quản lý, hội/hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, hợp tác xã, người nuôi, đại diện cho các mắt xích trong chuỗi

 

Phát biểu khai mạc, ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, cho biết cá rô phi đang trở thành đối tượng nuôi tiềm năng, đặc biệt ở khu vực miền Bắc. Trong đó, Hải Phòng dẫn đầu vùng với sản lượng năm 2024 đạt 59.000 tấn, cao nhất miền Bắc và chỉ xếp sau Đồng Tháp, An Giang trên toàn quốc.

Theo ông Cẩn, với lợi thế tự nhiên, hạ tầng và kinh nghiệm nuôi trồng sẵn có, việc đưa cá rô phi trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực không chỉ là mục tiêu, mà là hướng đi tất yếu để nâng cao giá trị ngành thủy sản Việt Nam và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

 

Cá rô phi nổi lên như “ngôi sao mới” của ngành thủy sản Việt Nam

Theo báo cáo của ông Ngô Thế Anh, Trưởng phòng Nuôi trồng Thuỷ sản, Cục Thủy sản và Kiểm ngư, đến năm 2024, diện tích nuôi cá rô phi cả nước đạt 42.000 ha, tăng 15% so với năm 2020; thể tích nuôi lồng bè đạt hơn 3 triệu m³; sản lượng khoảng 316.000 tấn, tăng hơn 11% so với kế hoạch.

Kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 40 triệu USD năm 2024 và hơn 63 triệu USD trong 8 tháng đầu năm 2025, với các sản phẩm chính là cá rô phi tươi, đông lạnh và phi lê. Việt Nam hiện có hơn 300 trại sản xuất giống và 178 cơ sở ương nuôi, cung cấp 1,4 tỷ con giống mỗi năm; 77 nhà máy thức ăn thủy sản và hơn 500 cơ sở chế biến đủ điều kiện xuất khẩu.

Việt Nam đứng thứ ba châu Á về sản lượng cá rô phi, sau Trung Quốc và Indonesia. Với hơn 400.000 ha mặt nước ngọt cùng điều kiện tự nhiên thuận lợi, cá rô phi được xem là sản phẩm chiến lược mới, hướng tới mục tiêu đạt 400.000 tấn vào năm 2030.

Cá rô phi đang vươn lên nhóm ba sản phẩm thủy sản xuất khẩu chủ lực, sau tôm và cá tra. Năm 2024, kim ngạch đạt 41 triệu USD, tăng 137% so với năm trước; 8 tháng đầu 2025 đạt hơn 63 triệu USD, tăng 174% – tốc độ tăng cao nhất trong nhóm cá thịt trắng.

Thị trường Mỹ chiếm 62% tổng xuất khẩu, tiếp đến là Nga, Trung Đông và EU. Khi Mỹ áp thuế cao với cá rô phi Trung Quốc, nguồn cung toàn cầu giảm mạnh, tạo cơ hội cho Việt Nam mở rộng thị phần. Với lợi thế về chất lượng thịt sạch, an toàn, nhiều nhà máy đạt chứng nhận ASC, BAP, cá rô phi Việt Nam đang khẳng định vị thế cạnh tranh tại các thị trường khó tính.

Theo định hướng của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, giai đoạn 2025–2030, sản lượng cá rô phi Việt Nam sẽ tăng 10–15%/năm, hướng tới 400.000 tấn và kim ngạch vượt 100 triệu USD vào năm 2027.

 

Hải Phòng hướng tới trung tâm cá rô phi miền Bắc

Bà Phạm Thị Đào, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hải Phòng

 

Theo bà Phạm Thị Đào, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hải Phòng, năm 2024, giá trị sản xuất thủy sản của thành phố đạt hơn 9.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 23% tổng giá trị nông nghiệp, tăng 4,72% so với năm trước.

Thành phố hiện có hơn 5.100 ha nuôi cá rô phi, sản lượng đạt 39.000 tấn mỗi năm. Trong đó, hơn 8.000 tấn đến từ nuôi lồng bè. Hệ thống 14 cơ sở giống cung ứng 330 triệu con/năm và 17 nhà máy thức ăn công suất 150.000 tấn/năm đáp ứng tốt nhu cầu địa phương.

Nhiều hộ nuôi chuyển sang mô hình thâm canh ứng dụng công nghệ cao như Biofloc, RAS, giám sát môi trường và cho ăn tự động, giúp năng suất đạt hơn 20 tấn/ha. Đến nay, 235 ha với 390 hộ nuôi đã được chứng nhận VietGAP.

Khoảng 70% sản lượng cá rô phi Hải Phòng được tiêu thụ tại các tỉnh lân cận như Hà Nội, Bắc Ninh, Quảng Ninh. Đáng chú ý, Hợp tác xã Xuyên Việt ở Gia Phúc đã đầu tư chế biến chả cá, ruốc cá rô phi, mở rộng chuỗi giá trị.

Với hạ tầng cảng biển phát triển và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, Hải Phòng đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm sản xuất – chế biến cá rô phi của miền Bắc, phát triển các vùng nuôi ứng dụng công nghệ cao và truy xuất nguồn gốc.

 

Nhiều nút thắt trong sản xuất và tiêu thụ cần được tháo gỡ

Tại Diễn đàn Phát triển sản xuất và tiêu thụ cá rô phi Việt Nam, nhiều đại biểu đã thẳng thắn nêu những vướng mắc đang kìm hãm sự phát triển của ngành cá rô phi hiện nay.

Đại diện Chi cục Chăn nuôi Thú y Thủy sản tỉnh Bắc Ninh, cho biết, dù có hơn 5.000 ha nuôi cá rô phi và được xem là đối tượng chủ lực, nhưng khâu tiêu thụ vẫn là thách thức lớn. Các doanh nghiệp thu mua không ổn định, thường chỉ thu mua thời gian đầu rồi ngừng, khiến người dân bị động. Đại diện tỉnh đề xuất xây dựng đề án hỗ trợ xuất khẩu cá rô phi giai đoạn 2026–2030, đồng thời kiến nghị có chính sách riêng cho phát triển xuất khẩu và chuyển giao công nghệ, giúp người nuôi yên tâm đầu tư.

Đại diện Hợp tác xã nuôi cá rô phi tại Cà Mau, mong muốn được Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản I chuyển giao công nghệ sản xuất giống, đồng thời kiến nghị sớm được cấp mã số vùng nuôi để đủ điều kiện tham gia chuỗi xuất khẩu chính ngạch. Hiện, cá rô phi chưa được địa phương xếp vào nhóm nuôi chủ lực nên việc này còn chậm.

Đại diện phía doanh nghiệp sản xuất con giống, Giám đốc Công ty Giống Thủy sản Hải Phòng, cho biết hiện chưa có cam kết hỗ trợ lâu dài từ doanh nghiệp đến người nuôi, khiến bà con lo ngại rủi ro. Ông đề xuất cần xây dựng rõ tiêu chí vùng nuôi – từ nguồn giống, thức ăn đến kiểm soát dư lượng – và có ràng buộc kinh tế khi ký hợp đồng để đảm bảo lợi ích cho người nuôi. Ngoài ra, việc nhập khẩu giống qua đường tiểu ngạch khiến chất lượng khó kiểm soát, cần siết chặt hơn và khuyến khích doanh nghiệp trong nước nâng năng lực sản xuất giống nội địa.

Bà Đặng Thị Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Thủy hải sản Thanh Thủy, Móng Cái (Quảng Ninh), cho rằng cần có chính sách thống nhất, xuyên suốt từ trung ương đến địa phương, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người nuôi yên tâm phát triển. Bà đề xuất Viện NTTS I nghiên cứu và cung cấp giống cá rô phi thích nghi được với nước lợ, chịu mặn và chịu lạnh, giúp người dân nuôi quanh năm thay vì chỉ từ tháng 4–10.

Bà Đặng Thị Thanh, Giám đốc Công ty TNHH Thủy hải sản Thanh Thủy, Móng Cái (Quảng Ninh) kỳ vọng RIA 1 sẽ nghiên cứu và cung cấp được giống cá rô phi thích ứng được với nước lợ, chịu mặn và chịu lạnh

 

Đại diện doanh nghiệp nuôi và chế biến, Công ty CP Dinh dưỡng Việt Nhật cho biết, hai tiêu chí khó đạt nhất của vùng nuôi miền Bắc là kiểm soát kháng sinh và tồn dư chất cấm. Tuy nhiên, so với giá thành sản xuất tại Trung Quốc (25.000–27.000 đồng/kg), Việt Nam đang có lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Doanh nghiệp nhấn mạnh, cần tập trung tìm ra mô hình nuôi có chi phí thấp nhất nhưng hiệu quả cao và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Để tháo gỡ những khó khăn này, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã đề xuất tám nhóm giải pháp trọng tâm: quy hoạch lại vùng nuôi và đầu tư hạ tầng; hoàn thiện hệ thống giống chất lượng cao; ứng dụng công nghệ tiên tiến (RAS, Biofloc); phát triển thức ăn bền vững; tăng cường liên kết chuỗi; đẩy mạnh chế biến sâu; hoàn thiện chính sách hỗ trợ và thúc đẩy khoa học công nghệ; mở rộng chứng nhận chất lượng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

 

Cá rô phi Việt Nam cần gì để đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế?

Tại diễn đàn, TS. Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản – Việt Nam, Hội đồng Xuất khẩu Đậu nành Hoa Kỳ (USSEC), cho biết Việt Nam sản xuất khoảng 300.000 tấn cá rô phi mỗi năm trong nhiều hệ thống nuôi khác nhau, hướng tới các phân khúc thị trường đa dạng.

TS. Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật Thủy sản – Việt Nam, Hội đồng Xuất khẩu Đậu nành Hoa Kỳ (USSEC)

 

Theo TS. Bùi Ngọc Thanh, thị trường quốc tế đang tìm kiếm nguồn cung thay thế Trung Quốc, với ưu tiên về tính ổn định, chất lượng và hợp tác lâu dài. Ông khuyến nghị Việt Nam nên chuẩn hóa hai nhóm kích cỡ cá thương phẩm: 500–800 g/con (phi lê 85–142 g dành cho bán lẻ) và 800–1.115 g/con (phi lê 142–198 g cho nhà hàng, dịch vụ ăn uống).

TS. Bùi Ngọc Thanh lưu ý, phi lê nhỏ hơn sẽ không hiệu quả về kinh tế và chỉ cần sai lệch 30 g cũng có thể tạo khác biệt lớn. Các nhà máy chế biến tuyệt đối không được trộn lẫn cá rô phi từ hệ thống nuôi khác nhau hoặc từ nguồn nhập khẩu xuyên biên giới để bảo đảm uy tín sản phẩm.

Ông nhấn mạnh, muốn xây dựng thương hiệu “V-Tilapia Việt Nam” vững mạnh, ngành cá rô phi cần liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước – doanh nghiệp – người nuôi, phát triển theo hướng chất lượng cao, bền vững và có thương hiệu quốc gia.

Với tiềm năng lớn, thị trường mở rộng và lợi thế cạnh tranh về giá thành, cá rô phi đang dần khẳng định vị thế là “ngôi sao mới” của ngành thủy sản Việt Nam. Nếu tận dụng tốt cơ hội từ các chính sách hỗ trợ, đẩy mạnh liên kết chuỗi và kiểm soát chặt chất lượng sản phẩm, Việt Nam hoàn toàn có thể đưa cá rô phi trở thành một trong những trụ cột xuất khẩu chiến lược, góp phần đa dạng hóa và nâng cao giá trị ngành thủy sản quốc gia trong thập kỷ tới.

Phạm Huệ