Nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận quy trình xuất khẩu tôm hùm chính ngạch, Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng 3 vừa phối hợp với UBND TX Sông Cầu tổ chức tập huấn về những quy định của Trung Quốc đối với tôm khi xuất khẩu sang thị trường này.

Ngư dân TX Sông Cầu đầu tư lồng nuôi bằng vật liệu mới HDPE để phát triển nuôi biển theo hướng công nghiệp. Ảnh: ANH NGỌC

Tìm cách đáp ứng quy định của Trung Quốc

Phú Yên có hơn 21.000ha mặt nước đầm, vịnh, bãi triều, cửa sông… thuận lợi cho phát triển nuôi trồng thủy sản. Nghề nuôi trồng thủy sản ở Phú Yên đã phát triển hơn 30 năm nay, trong cơ cấu kinh tế thủy sản của tỉnh, nuôi trồng chiếm khoảng 56% về giá trị sản xuất. Năm 2023, sản lượng thủy sản nuôi khoảng 17.500 tấn, trong đó tôm hùm hơn 2.000 tấn.

Theo UBND TX Sông Cầu, nghề nuôi tôm hùm đã góp phần giải quyết việc làm cho hơn 4.000 hộ dân, với khoảng 10.000 lao động trực tiếp nuôi tôm hùm. Ông Nguyễn Thái Hải Anh, Phó Trưởng phòng Kinh tế TX Sông Cầu cho biết: Hiện nay, tôm hùm nuôi ở TX Sông Cầu xuất khẩu chủ yếu sang thị trường Trung Quốc (chiếm khoảng 80-90%). Tuy nhiên, thị trường này thiếu ổn định bởi đa số xuất đi bằng đường tiểu ngạch.

Để phát triển nghề nuôi tôm hùm theo hướng bền vững, địa phương đang khắc phục những vướng mắc về công tác giao đất mặt nước, cấp giấy phép và mã số vùng nuôi, xây dựng chuỗi liên kết, cấp mã code cho doanh nghiệp… và tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường nhằm ổn định đầu ra cho sản phẩm tôm hùm.

Đến nay, ở Phú Yên có duy nhất Công ty TNHH Tiến Kiều được cấp mã code để xuất khẩu tôm hùm chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.

Bà Nguyễn Thị Túy Kiều, Giám đốc Công ty TNHH Tiến Kiều cho biết: Để được xuất khẩu tôm hùm theo đường chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp đã tìm hiểu những quy định của Việt Nam và cả Trung Quốc. Doanh nghiệp làm việc hơn 2 năm thì Trung Quốc mới đưa vào danh sách và đồng ý cấp mã code để công ty xuất khẩu tôm hùm sang thị trường này.

Theo ông Trần Văn Thơm, Phó Giám đốc HTX Dịch vụ tổng hợp Tôm hùm Sông Cầu, Trung Quốc vẫn là thị trường tiềm năng cho tôm hùm Việt Nam. Tuy nhiên, thị trường này ngày càng khắt khe, yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, nguồn gốc. HTX đang đầu tư cơ sở hạ tầng, nhà xưởng để đạt tiêu chuẩn và hoàn thiện các hồ sơ, quy định mà Trung Quốc yêu cầu để sớm được cấp mã code xuất khẩu tôm hùm tươi sống sang thị trường này.

Phát triển theo hướng bền vững

Nếu như vào tháng 7/2023, tôm hùm bông có giá từ 1,7-1,8 triệu đồng/kg thì hiện nay giảm còn dưới 1 triệu đồng/kg đối với tôm loại 1. Trong khi đó, tôm hùm xanh hiện ở mức 1,1-1,2 triệu đồng/kg. Nguyên nhân tôm hùm bông thương phẩm thấp hơn tôm hùm xanh là do Trung Quốc quy định cấm đánh bắt, sử dụng, kinh doanh, buôn bán đối với tôm hùm bông và các loài trong danh mục các loài động vật hoang dã nguy cấp cần bảo vệ.

Vì vậy, để xuất khẩu tôm hùm bông sang thị trường Trung Quốc, các doanh nghiệp phải chứng minh được là tôm không đánh bắt trực tiếp từ biển, có minh chứng quá trình nuôi rõ ràng, không sử dụng nguồn giống khai thác từ tự nhiên…

Theo Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng 3, Bộ NN&PTNT đang tiếp tục đàm phán về việc xuất khẩu tôm hùm bông với Trung Quốc. Ông Lê Hoàng Lâm, Giám đốc Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng 3 cho biết: Đến nay, thị trường Trung Quốc đã công nhận 850 cơ sở chế biến thủy sản của Việt Nam được sản xuất, xuất khẩu thủy sản vào thị trường này, trong đó có 57 cơ sở xuất khẩu thủy sản tươi sống (Phú Yên có 1 cơ sở).

Kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm Việt Nam đến năm 2025 là phát triển nuôi và xuất khẩu tôm hùm theo hướng bền vững và hiệu quả, bảo đảm an toàn thực phẩm, có thương hiệu, đáp ứng yêu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; phấn đấu đưa tôm hùm trở thành đối tượng thủy sản nuôi chủ lực vào năm 2030. Mục tiêu đến năm 2025, thể tích lồng nuôi tôm hùm cả nước đạt 1,2 triệu m3, diện tích nuôi trong hệ thống trên bờ đạt 180ha, tổng sản lượng nuôi đạt 3.000 tấn/năm, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 200 triệu USD/năm.

Ông Trần Công Khôi, Trưởng phòng Giống và thức ăn (Cục Thủy sản)

Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng 3 đang phổ biến các quy định của Việt Nam và các nước trên thế giới trong xuất khẩu hàng nông lâm thủy sản đến cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Trung Quốc là một trong những thị trường tiềm năng cho mặt hàng thủy sản tươi sống, đặc biệt là tôm hùm. Do đó, các doanh nghiệp tham gia xuất khẩu và cộng đồng ngư dân nuôi trồng thủy sản phải nắm những quy trình, quy định để thực hiện cho đúng, góp phần phát triển ngành thủy sản bền vững hơn.

Ông Lâm Duy Dũng, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu cho biết: Năm 2023, địa phương có khoảng 62.550 lồng nuôi tôm hùm, sản lượng 2.070 tấn (tôm hùm xanh chiếm 90%, tôm hùm bông 10%), doanh thu từ nuôi tôm hùm đạt trên 2.000 tỉ đồng/năm. Tuy nhiên, nghề nuôi tôm hùm hiện nay còn nhiều thách thức như việc quản lý vùng nuôi, đặc biệt sản phẩm tôm hùm nuôi xuất khẩu theo đường chính ngạch còn hạn chế.

Địa phương luôn đồng hành và hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã và người nuôi xác định các tiêu chuẩn, điều kiện cần để có thể xuất khẩu tôm hùm sang thị trường Trung Quốc thuận lợi hơn. Đây cũng là mục tiêu của TX Sông Cầu nhằm phát triển nuôi và xuất khẩu tôm hùm theo hướng bền vững và hiệu quả.

Anh Ngọc

Báo Phú Yên