[Người nuôi tôm] – Sau hai tháng đầu năm, xuất khẩu tôm ghi nhận tín hiệu khởi sắc tại hầu hết các thị trường lớn. Tuy nhiên, doanh nghiệp trong ngành vẫn chưa thể yên tâm. Những lo ngại này hoàn toàn có cơ sở khi nguồn cung trong nước còn nhiều biến động, chính sách thuế nhập khẩu từ Hoa Kỳ tiềm ẩn rủi ro, và sự cạnh tranh gay gắt từ tôm giá rẻ của Ấn Độ, Ecuador vẫn là những thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu lợi nhuận của ngành trong năm 2025.

 

Xuất khẩu thuận lợi

2 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thủy sản nói chung và tôm nói riêng diễn ra khá thuận lợi, giúp duy trì đà tăng trưởng 2 con số so với cùng kỳ; trong đó, xuất khẩu tôm vẫn đóng vai trò chủ lực trong cơ cấu giá trị kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành. Tại Sóc Trăng, sau tháng đầu năm xuất khẩu thủy sản giảm so với cùng kỳ khi chỉ đạt 60 triệu USD, đến hết tháng thứ 2, đã bật tăng trở lại góp phần đưa giá trị kim ngạch xuất khẩu thủy sản (chủ yếu là tôm-NV) sau 2 tháng đầu năm lên mức 143 triệu USD, tăng 17,04% so với cùng kỳ. Một số doanh nghiệp có giá trị xuất khẩu cao, như: Sao Ta, Thủy sản sạch…

Dự báo xuất khẩu thủy sản sẽ duy trì đà tăng trưởng trong vài tháng tiếp theo

 

Tuy xuất khẩu tôm được đánh giá là khởi sắc trong 2 tháng đầu năm, nhưng bên trong sự khởi sắc này cũng bắt đầu có sự phân hóa khá rõ nét. Điều này thể hiện qua một số doanh nghiệp vẫn giữ được đà tăng trưởng để duy trì vị trí trên bảng xếp hạng, nhưng đồng thời cũng có những doanh nghiệp có doanh số xuất khẩu tụt giảm khá mạnh so với cùng kỳ. Tuy nhiên, chưa thể kết luận được gì từ sự phân hóa trên, bởi mỗi doanh nghiệp đều có sách lược, chiến lược riêng của mình trước sự thất thường của thị trường. Giám đốc một doanh nghiệp thủy sản ở Sóc Trăng chia sẻ: “Trước dự báo về tình trạng thiếu tôm nguyên liệu, một số doanh nghiệp chủ động hạn chế ký kết hợp đồng mới, nhất là những hợp đồng tôm cỡ lớn. Họ chấp nhận hụt doanh số tạm thời để chờ cơ hội tôm vào chính vụ, giá cả bình ổn trở lại mới bắt đầu tăng tốc”.

Lý giải thêm về nguyên nhân khởi sắc trong xuất khẩu tôm, bà Tô Thị Tường Lan – Phó Tổng thư ký VASEP, cho biết thương mại thủy sản nói chung và tôm nói riêng trên toàn cầu đang phụ thuộc vào động thái và chính sách thuế quan từ thị trường Hoa Kỳ. Bà Lan thông tin: “Cho đến thời điểm hiện tại, các doanh nghiệp cũng như chuyên gia vẫn chưa thể đoán định được các chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ sẽ áp đặt đối với các nước, trong đó có Việt Nam, như thế nào trong thời gian tới. Do đó, trong 2 tháng qua, cả doanh nghiệp xuất khẩu lẫn các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ đều tranh thủ đẩy mạnh mua bán trước khi các chính sách thuế quan mới được thực thi. Điều này chính là một phần nguyên nhân giúp xuất khẩu thủy sản duy trì đà tăng trưởng trong 2 tháng qua và thậm chí khả năng còn kéo dài trong vài tháng tới”.

 

Giá tôm tăng mạnh

Theo ông Hồ Quốc Lực – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta, giá tôm xuất khẩu hiện vẫn đang thấp hơn so với giá tôm thương phẩm trong nước, do Ấn Độ và Ecuador vẫn duy trì nguồn cung tốt. Giá tôm ở mức cao từ đầu năm tới nay cơ bản là do mức cung tôm thương phẩm thấp, trong khi nhu cầu tiêu thụ không giảm. Nguyên nhân là do đầu năm đến nay, ở ĐBSCL tôm thả nuôi khoảng 3 – 7 tuần bị phát bệnh khá phổ biến, dẫn đến sản lượng tôm thu hoạch thấp và tôm cỡ lớn không nhiều, nên giá tôm thời gian qua luôn duy trì ở mức cao, đặc biệt là tôm cỡ lớn có giá tăng rất mạnh. Bước sang quý II, nếu tình hình nguồn cung tôm thương phẩm trong nước nhiều hơn thì khả năng giá tôm sẽ giảm dần về đúng giá trị thực của nó.

Nguồn: VASEP

 

Còn theo ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Vina Cleanfood, ngoài nguyên nhân trên, giá tôm cao còn do các nhà nhập khẩu đã nhìn thấy sự khó khăn của nguồn cung từ cuối năm 2024, nên họ chấp nhận đẩy giá mua tôm tăng lên để có đủ nguồn hàng dự trữ. Liên quan đến chuyện giá tôm tăng, ông Lê Văn Quang, Chủ tịch Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cho rằng, do từ nửa cuối năm 2024 đến nay, việc nuôi tôm rất khó khăn vì dịch bệnh, nên tôm thu hoạch cỡ 30 con/kg giảm mạnh. Những năm trước, tôm cỡ 30 con/kg khá nhiều, nhưng ở năm 2024 và tháng đầu năm 2025 này lại thiếu trầm trọng. Ông Quang cho biết thêm: “Hiện theo tôi được biết, trong kho của hầu hết các nhà phân phối lớn, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu gần như không còn tôm kích cỡ này. Do đó, đã có khách hàng đẩy giá mua tôm cỡ 30 con/kg lên thêm 1 USD/kg, nhưng doanh nghiệp cũng không dám ký vì không có tôm để chế biến. Do đó, giá tôm tới đây vẫn sẽ khá tốt, người nuôi vẫn có lợi nhuận cao nếu nuôi đạt năng suất và đặc biệt nếu nuôi được về cỡ lớn thì lợi nhuận sẽ rất cao”.

 

Nỗi lo giá và thuế

Trước tình hình giá tôm nguyên liệu tăng cao, một số doanh nghiệp chỉ thu mua cầm chừng để duy trì sản xuất, giữ chân công nhân đợi chờ cơ hội mới bung sức mua mạnh. Tuy nhiên, cũng có doanh nghiệp có hợp đồng tương đối khá, phải tuyển thêm công nhân, chủ yếu là làm hàng giá trị gia tăng, với giá tôm trong nước như hiện nay, ngay cả làm hàng giá trị gia tăng, doanh nghiệp cũng khó có lời, nhưng vẫn phải làm để giữ chân người lao động và duy trì quan hệ với khách hàng. Ông Lê Văn Quang cho rằng, giá tôm Việt Nam cao hơn Ecuador khoảng 30% ở thị trường Hoa Kỳ, nhưng doanh nghiệp vẫn bán được là nhờ vào phân khúc tôm sú và sản phẩm chế biến gia tăng cao. Do đó, tới đây tôm Việt Nam muốn bán được bên cạnh việc đẩy mạnh phân khúc hàng giá trị gia tăng thì vấn đề quan trọng là làm sao hạ giá thành sản xuất thì mới cạnh tranh được.

Nguồn: VASEP

 

Trả lời câu hỏi: “Xuất khẩu tôm liệu có chịu tác động từ chính sách thuế của Hoa Kỳ hay không”? ông Lực cho rằng chưa thể xác định được vì Tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm luôn tạo bất ngờ lớn, thậm chí tác động đến chuỗi cung ứng thế giới hoặc tác động đến kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, ông Lực nhìn nhận, mức thuế cao mà phía Hoa Kỳ đánh vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc cũng ít nhiều tạo thuận lợi cho tôm Việt Nam. Với nhận định trên, theo ông Lực, tình hình xuất khẩu quý II còn phụ thuộc nhiều vào quyết sách thuế từ Hoa Kỳ, tình hình cải thiện trong nuôi tôm… nên có thể nói là rất khó đoán. Tuy nhiên, nhìn chung sẽ khó tăng trưởng so với cùng kỳ vì thiếu nguyên liệu. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, thị trường luôn được xem là lực kéo của toàn ngành tôm, nhưng quan trọng, có tính chất quyết định nhất chính là ở khâu nuôi. Vì vậy, khâu nuôi phải tốt thì tính cạnh tranh của ngành tôm mới cao lên được. Thứ trưởng chỉ đạo: “Chúng ta đã mở rộng được rất nhiều thị trường cho con tôm và tới đây cần xúc tiến mạnh mẽ hơn nữa đối với thị trường Halal để khai thác tốt và có hiệu quả thì trường rất tiềm năng này. Ngoài ra, các địa phương, doanh nghiệp cần gắn với các Viện, Trường để đưa khoa học, công nghệ vào sản xuất cũng như đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho ngành tôm, nhất là trong lĩnh vực nuôi”.

Hoàng Nhã