Lãi cao nhưng bấp bênh

Hơn 1 năm qua, ở Khánh Hòa, nhiều người chuyển sang sản xuất ngao giống 2 cồi (còn gọi là sò mía). Con giống của Khánh Hòa đang được bạn hàng ở Hải Phòng, Quảng Ninh đánh giá cao và liên tục đặt mua để nuôi thành ngao thương phẩm. Chi phí thấp, lợi nhuận cao, nhu cầu mạnh là lý do thôi thúc nhiều người chuyển sang sản xuất giống nhuyễn thể này.

Ông Hà Thanh Luyện (thôn Ninh Tịnh, xã Ninh Phước, thị xã Ninh Hòa) cho biết, từ khi bỏ nuôi ốc hương chuyển sang sản xuất ngao giống 2 cồi (tháng 9-2017) đến nay, trừ thiệt hại do cơn bão số 12 và tổng chi phí thuê, sửa trại, mua thức ăn khoảng 400 triệu đồng, ông ước thu lãi được gần 1 tỷ đồng. “Ngao giống nhà tôi ra bao nhiêu, bạn hàng mua hết bấy nhiêu. Vừa rồi, bạn hàng ở Quảng Ninh còn vào tận đây chờ lấy hàng”, ông Luyện nói. Thấy khả quan, ông Đỗ Đình Long – người hùn vốn chung với ông Luyện đã mở thêm 1 trại nuôi ngao giống lớn tại Phan Rang (tỉnh Ninh Thuận) với quy mô gấp đôi ở Ninh Tịnh (hơn 2.000m2).

Theo một số người nuôi, so với ốc hương, chi phí sản xuất ngao giống 2 cồi chỉ bằng 1/10, chăm sóc đỡ vất vả hơn. Ngao 2 cồi chỉ ăn tảo biển. Do đó, ngoài đầu tư xây bể, người nuôi chỉ cần mua ngao bố mẹ và một lượng tảo biển ban đầu (giá 280.000 đồng/5 lít), cho vào túi chuyên dụng để nhân ra, sau đó chuyển vào bể nhân tiếp 45 ngày là được khoảng 1.000 lít. Chỉ cần nhân tảo biển đạt từ 100 lít trở lên là có thể lấy cho ngao ăn dần. 1kg con giống bố mẹ (100.000 đồng/kg) có thể đẻ 1 – 2 triệu đến 15 – 20 triệu con giống, tùy điều kiện. Một lứa ngao giống nuôi trung bình 45 – 50 ngày có thể xuất bán với giá tại trại khoảng 42 triệu đồng/1 triệu con giống. Tuy nhiên, theo ông Luyện, nếu môi trường nước không phù hợp, thiếu kinh nghiệm nuôi thì chỉ vài ngày là có thể hỏng lứa ngao. Thực tế từ đầu năm tới nay, cả thôn Ninh Tịnh cũng mới có 2 – 3 hộ xuất bán được ngao giống.

Ở phường Cam Phú (TP. Cam Ranh), nhiều trại sản xuất tôm, cá cũng đã chuyển sang nuôi giống ngao 2 cồi. Nhưng ông Đặng Bá Cường – chủ trại giống Cường Thịnh thừa nhận, tuy mỗi đợt trại có thể sản xuất hàng triệu ấu trùng nhưng không phải lúc nào cũng ra được giống. Theo ông Nguyễn Dự – Trưởng trạm Chăn nuôi và Thú y TP. Cam Ranh, khảo sát sơ bộ cho thấy, tỷ lệ trại sản xuất giống ngao 2 cồi ở Cam Ranh thành công khoảng 4/10.

Sẽ đề xuất gỡ vướng

Bà Trần Thanh Thúy – Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, Khánh Hòa có nhiều tiềm năng sản xuất các loại nhuyễn thể. Chất lượng con giống của Khánh Hòa đang có ưu thế hơn hẳn các nơi khác. Đối với ngao 2 cồi, thực tế, trên địa bàn Khánh Hòa tồn tại cả hình thức nuôi thương phẩm và nuôi con giống, nhưng điều kiện Khánh Hòa không thích hợp phát triển nuôi thương phẩm quy mô lớn. Việc ương dưỡng ngao giống 2 cồi vốn đã xuất hiện rải rác từ 2 năm trước, rộ nhất từ cuối năm 2017 và hoàn toàn tự phát. Vì vậy, lợi nhuận thu được tùy thuộc vào kỹ thuật của người nuôi. Nếu kỹ thuật tốt, tỷ lệ ương nuôi ấu trùng, ra giống có thể đạt 5 – 10%, đặc biệt có thể tới 20%. Với hộ nuôi nhỏ lẻ, quy trình chưa ổn định, tỷ lệ ra giống nhỏ hơn 3%. Việc ra giống không nhiều trong khi nhu cầu cao tạm thời khiến giá con giống tăng, người nuôi lãi nhiều.

Về phía cơ quan quản lý, cho đến nay, Khánh Hòa chưa hề nhập hay nghiên cứu chính thức về công nghệ sản xuất ngao giống 2 cồi. Ngành Thủy sản chỉ có quy định quản lý chung về đối tượng thủy sản và có quy trình, hướng dẫn cụ thể với 5 giống thủy sản trọng điểm quốc gia. Những trại ương dưỡng ngao 2 cồi không nằm trong khu vực quy hoạch nuôi trồng thủy sản nên cơ quan quản lý không thể cấp phép; người dân không dám đầu tư, sửa chữa bài bản. Tỉnh nhập mua con giống và tỉnh cung cấp con giống cũng chưa liên kết được trong công tác quản lý. Người nuôi có tâm lý sản xuất được lúc nào hay lúc đó, nhưng sản phẩm lại vẫn lưu thông trên thị trường.

Điều này dẫn đến tình trạng nhà quản lý không nắm bắt, kiểm soát được chất lượng giống; người nuôi chấp nhận rủi ro; người mua sẽ chịu thiệt nếu chất lượng con giống không đảm bảo. Trước mắt, việc sản xuất tự phát vẫn mang lại lợi nhuận cho một số người nuôi, nhưng về lâu dài, có thể dẫn tới tình trạng không bảo vệ được nguồn lợi thủy sản, sản xuất mang tính chộp giật, không bền vững.

Được biết, tuần này, Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh sẽ đi khảo sát thực tế để nắm tình hình tại các trại ương dưỡng giống ngao 2 cồi. Sau đó, chi cục sẽ có công văn gửi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tham mưu UBND tỉnh ban hành quy định tạm thời quản lý đối tượng này về: điều kiện trại sản xuất loài nhuyễn thể; mức độ an toàn sinh học; tiêu chuẩn chất lượng; kiểm soát chất lượng, kiểm dịch…

Nguyễn Thiều