[Người nuôi tôm] – Sau nhiều căng thẳng, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã hạ nhiệt cơn sốt thuế bằng quyết định hoãn thuế đối ứng 90 ngày (trừ Trung Quốc) để đàm phán. Đây là khoảng thời gian vàng để các doanh nghiệp chuẩn bị các kịch bản cho những bước đi tiếp theo, với kỳ vọng về mức thuế hợp lý hơn. 

 

Doanh nghiệp tận dụng 90 ngày vàng để đẩy mạnh xuất khẩu, giải phóng các lô hàng giao trong kỳ hạn tháng 4 và tháng 5

 

Còng lưng cõng thuế

Dù đã có sự chuẩn bị, nhưng khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump công bố mức thuế đối ứng 46% với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, các doanh nghiệp vẫn không khỏi sốc và choáng váng trước mức thuế quá cao này. Như vậy, sau thuế chống bán phá giá (AD), thuế chống trợ cấp (CVD), con tôm Việt tiếp tục chịu thêm mức thuế rất nặng từ chính sách thuế nhập khẩu “Có đi có lại – theo cách nói của Tổng thống Hoa Kỳ” mới này. Sở dĩ doanh nghiệp cảm thấy choáng nhiều hơn sốc là bởi trước đó, hầu hết đều dự đoán mức thuế này cao nhất cũng chỉ quanh quẩn ở mức trên dưới 10%. Bởi vậy, ngay sau khi nhận được thông tin về mức thuế đối ứng, ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta đã phải thốt lên: “Không thể ngờ được. Như vậy là “3 xôi nhồi 1 chõ”, con tôm Việt Nam làm sao trụ nổi ở thị trường Hoa Kỳ”.

Trong những năm qua, Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu tôm lớn nhất và truyền thống của Việt Nam, với tỷ trọng chiếm khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu, giá trị kim ngạch dao động từ 800 triệu USD đến 1 tỷ USD, cùng khoảng 230 doanh nghiệp đang tham gia xuất khẩu tôm sang thị trường này. Theo các doanh nghiệp, nếu mức thuế 46% không được điều chỉnh giảm như kỳ vọng sau đàm phán, thì câu chuyện rút khỏi thị trường Hoa Kỳ không còn là viễn cảnh. Một doanh nghiệp tôm ở Sóc Trăng chia sẻ: “Con tôm Việt Nam vốn đã rất vất vả trong cuộc cạnh tranh với tôm giá rẻ Ecuador và Ấn Độ tại thị trường Hoa Kỳ, nay phải gánh thêm mức thuế rất cao so với 2 đối thủ này (Ấn Độ 26% và Ecuador chỉ 10%), làm sao có thể trụ được ở thị trường này”.

Trao đổi với phóng viên về tác động của thuế nhập khẩu đối ứng mới, ông Đặng Ngọc Sơn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Camimex (Cà Mau), cho biết nếu nhìn ở góc độ tầm vĩ mô mà nói, mức thuế nhập khẩu đối ứng này sẽ tác động rất lớn đến hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào Hoa Kỳ, trong đó có con tôm. Riêng đối với Camimex, do lượng tôm xuất khẩu chủ yếu vào thị trường châu Âu, Nhật… còn thị trường Hoa Kỳ không nhiều nên tác động nhìn chung là không lớn.

 

Tận dụng 90 ngày vàng

Hoa Kỳ là thị trường lớn, truyền thống và có tính dẫn dắt đối với thủy sản thế giới, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, có hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu và có kế hoạch xuất thủy sản sang thị trường Hoa Kỳ với những đơn hàng lớn, giá trị cao. Trong bối cảnh cạnh tranh cao và thuế chống bán phá giá, phương thức vận chuyển hàng thủy sản chủ yếu là DDP (giao hàng tận kho) khi xuất khẩu sang Hoa Kỳ, nghĩa là doanh nghiệp Việt Nam phải trả toàn bộ chi phí (vận chuyển, bảo hiểm, thuế) trước khi giao hàng và chờ thanh toán từ đối tác Hoa Kỳ. Do vậy, mức thuế mới khiến cho doanh nghiệp thủy sản Việt Nam hoang mang lo ngại về khả năng mất thị trường lớn này.

Tuy nhiên, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cũng đã hạ nhiệt cơn sốt thuế đối ứng bằng quyết định hoãn áp dụng mức thuế này trong 90 ngày với hầu hết các nước (trừ Trung Quốc) để mở đường cho các phiên đàm phán. Với quyết định hoãn áp dụng mức thuế đối ứng trên của Tổng thống Hoa Kỳ đã giúp 37.500 tấn thủy sản đang trên đường tới Hoa Kỳ và 38.500 tấn dự kiến giao trong tháng 4 và tháng 5 thoát được mức thuế cao này, dù vẫn phải chịu mức thuế 10% như hầu hết các quốc gia khác. Đây thật sự là tin vui, là khoảng thời gian vàng để các doanh nghiệp chuẩn bị các kịch bản cho những bước đi tiếp theo. Tuy nhiên, điều doanh nghiệp vẫn luôn kỳ vọng là sau khoảng thời gian vàng trên sẽ là một mức thuế phù hợp hơn cho hàng hóa Việt Nam nhập khẩu vào quốc gia này.

Nút thắt đầu tiên đã được tháo gỡ, nỗi lo của doanh nghiệp cũng được vơi đi phần nào. Mục tiêu đầu tiên mà Chính phủ và doanh nghiệp kỳ vọng đã đạt được. Vấn đề tiếp theo là làm sao đưa thuế đối ứng về mức đủ để hàng hóa Việt Nam nói chung và thủy sản nói riêng có thể cạnh tranh sòng phẳng với các đối thủ mới là mục tiêu chính, là sự kỳ vọng lớn hơn mà cả Chính phủ và doanh nghiệp mong muốn đạt được. Các cuộc đàm phán tới đây về thỏa thuận thương mại đối ứng, trong đó có vấn đề thuế và xa hơn là Hiệp định thương mại song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ chắc chắn sẽ còn gay go, phức tạp, nhưng chúng ta có quyền tin tưởng vào một kết quả tốt đẹp hơn sẽ đến sau các cuộc đàm phán này.

Thuế nhập khẩu đối ứng lần này đã không còn là câu chuyện của doanh nghiệp Việt Nam với các nguyên đơn và DOC nữa mà là câu chuyện giữa hai Chính phủ. Cũng cần thông tin thêm rằng, Việt Nam đã chủ động có những bước đi đầu tiên trong việc ứng phó với chính sách thuế đối ứng này thông qua việc giảm thuế nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ, như: ô tô, ethanol, đùi gà đông lạnh… trước khi Tổng thống Hoa Kỳ ban hành sắc lệnh thuế nhập khẩu đối ứng mới này. Đồng thời, giảm thâm hụt thương mại thông qua nhập khẩu hàng hóa Hoa Kỳ trong 2 tháng đầu năm cũng đã tăng 17,7% so với cùng kỳ. Hy vọng, với các bước đi rất thiện chí từ phía Việt Nam, sẽ giúp hàng hóa Việt Nam (trong đó có con tôm) không phải chịu mức thuế cao như đã công bố.

Bên cạnh sự kỳ vọng vào các cuộc đàm phán giữa Chính phủ hai nước sẽ đạt được kết quả tích cực, các doanh nghiệp cũng chủ động xây dựng các phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh để phù hợp với tình hình mới. Ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Công ty Thủy sản sạch Việt Nam (VinaCleanfood) cho biết, VinaCleanfood đang nỗ lực tìm kiếm, mở rộng các thị trường tiềm năng có nhu cầu tiêu thụ tôm lớn, như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, châu Âu để bù đắp cho các đơn hàng ở thị trường Hoa Kỳ nếu mức thuế đối ứng không được thay đổi theo hướng mà doanh nghiệp có thể chấp nhận được. Hầu hết các doanh nghiệp thủy sản đều cho biết, việc điều chỉnh kế hoạch doanh số, lợi nhuận năm 2025 gần như là điều phải làm, nhưng quan trọng hơn là việc tìm hướng đi mới, thị trường mới, trong đó việc tập trung khai thác tốt lợi thế từ những thị trường đã có FTA với Việt Nam.

Khó khăn là điều không thể tránh khỏi, nhưng niềm tin cũng đã được thắp lên và đây mới chính là điều quan trọng giúp doanh nghiệp không những thêm vững tâm vượt qua khó khăn, thách thức mà còn biến khó khăn, thách thức thành cơ hội để vượt lên cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Hoàng Nhã