[Tạp chí Người Nuôi Tôm] – Người nuôi tôm và các doanh nghiệp chế biến trên toàn thế giới đều đang trong tình trạng sản xuất thua lỗ khi giá thành sản xuất tăng, giá bán ra thấp. Mặc dù chúng ta có thể thấy giá phục hồi nhẹ ở thời điểm cuối năm vào các kỳ nghỉ Lễ, nhưng khó có khả năng giá sẽ phục hồi về mức tương tự như trước đợt giảm mạnh mà chúng ta đã thấy trong Quý III và Quý IV/2022. 

ECUADOR: Xuất khẩu hơn 600.000 tấn tôm 6 tháng đầu năm 2023

Tổng khối lượng xuất khẩu của Ecuador từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023 đạt 606.048 tấn, tăng 19% so với năm 2022. Trong khi tốc độ tăng trưởng hàng năm Quý I/2023 vẫn đạt 24%, thì trong quý thứ hai tốc độ tăng trưởng đã chậm lại so với cùng kỳ năm ngoái. Tốc độ tăng trưởng hàng tháng trong tháng 4, 5 và 6 của Ecuador lần lượt là 3%;13% và 15% cho thấy rằng trong tình hình thị trường hiện tại, các nhà xuất khẩu của Ecuador không thể duy trì xu hướng tăng trưởng như trong nửa đầu năm 2022. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng 19% trong 6 tháng đầu năm 2023 vẫn là rất đáng kể trong bối cảnh thị trường hiện tại.

Giá trị trung bình trên mỗi kg tôm xuất khẩu từ Ecuador

 (Nguồn: Cámara Nacional de Acuacultura)

Giá trị xuất khẩu của Ecuador trong 6 tháng đầu năm 2023 đạt 3,3 tỷ USD, tương đương với năm 2022, nhưng giá xuất khẩu trung bình giảm khoảng 1 USD/kg. Năm 2021, Ecuador phải đối mặt với sự sụt giảm nhu cầu từ Trung Quốc do các hạn chế của dịch COVID-19. Sau khi giảm liên tục trong suốt năm 2020, giá trung bình mỗi kg đã nhanh chóng phục hồi từ tháng 2 năm 2021 trở đi và đạt đỉnh gần 7 USD/kg vào tháng 10 năm 2021. Giá bắt đầu giảm mạnh từ tháng 9 năm 2022 trước khi ổn định ở mức thấp vào năm 2023. Thật không may, với tình hình thị trường hiện tại, khó có khả năng chúng ta sẽ sớm thấy sự phục hồi tương tự như năm 2021.

Trong Quý I/2023, Ecuador ghi nhận tốc độ tăng trưởng hàng năm mạnh nhất tại Trung Quốc. Tuy nhiên, trong Quý II/2023, tốc độ tăng trưởng sang châu Âu và Hoa Kỳ tăng mạnh hơn, trong khi tốc độ tăng trưởng sang Trung Quốc chậm lại.  Khối lượng xuất khẩu sang Trung Quốc tăng từ tháng 1 đến tháng 6 lên 40% so với cùng kỳ năm ngoái, lên 375.591 tấn. Trung Quốc hiện chiếm 62% xuất khẩu của Ecuador, tăng từ 53% vào năm 2022. Xuất khẩu sang phần còn lại của châu Á giảm 32% xuống còn 22.327 tấn. Nguyên nhân chủ yếu là do xuất khẩu sang Việt Nam và Hàn Quốc giảm đáng kể, lần lượt giảm 52% và 48%.

Nhập khẩu của châu Âu từ Ecuador bắt đầu tương đối yếu vào Quý I/2023, nhưng tăng đáng kể vào cuối Quý II. Đến cuối Quý II, xuất khẩu sang châu Âu tăng 1% so với năm 2022 và đạt 98.130 tấn. Xuất khẩu sang Pháp, Ý và Tây Ban Nha giảm, với mức giảm lần lượt là 18%, 1% và 12%. Ngược lại, Bỉ và Hà Lan tăng mạnh nhập khẩu so với cùng kỳ năm ngoái là 93% và 52%. Mặc dù vẫn còn nhỏ hơn nhiều so với các nước Nam Âu, nhưng thị trường Bắc Âu đang phát triển đối với Ecuador như một phần của sự chuyển đổi nguồn cung ứng từ châu Á sang Mỹ Latinh. Nga cũng tăng mạnh nhập khẩu từ Ecuador, tăng 83% so với cùng kỳ năm ngoái. Nga hiện là thị trường châu Âu lớn thứ tư của Ecuador. Xuất khẩu sang Hoa Kỳ giảm 3% trong 6 tháng đầu năm 2023, xuống còn 96.068 tấn. Sự sụt giảm xuất khẩu sang Hoa Kỳ chủ yếu xảy ra vào Quý I/2023 trong khi Quý II Ecuador ghi nhận mức tăng trưởng so với cùng kỳ năm ngoái.

ẤN ĐỘ: Xuất khẩu tương đối ổn định so với năm 2022

Sự sụt giảm khối lượng xuất khẩu từ Ấn Độ ít nghiêm trọng hơn dự đoán trước đó. Với khoảng 258.000 tấn, tổng khối lượng xuất khẩu tôm của Ấn Độ từ tháng 1 đến tháng 5/2023 ở mức tương tự như năm 2022.

Với 148.267 tấn trong quý đầu tiên của năm 2023, Ấn Độ ghi nhận khối lượng xuất khẩu cao hơn 12% so với quý đầu tiên của năm 2022. Tuy nhiên, với mức giảm 14% trong tháng 4 và 8% trong tháng 5, khối lượng xuất khẩu đã giảm xuống dưới mức sản lượng hàng tháng trong năm 2022. Tuy nhiên, mức giảm này không bằng mức giảm 20-30% về sản lượng, như được gợi ý bởi dữ liệu nhập khẩu tôm bố mẹ và những gì người ta có thể mong đợi dựa trên các báo cáo sản xuất từ ngành tôm Ấn Độ. Điều này cho thấy vụ mùa đầu tiên của Ấn Độ lớn hơn dự kiến hoặc các nhà xuất khẩu Ấn Độ trong tháng 4 và tháng 5 đã bán phần lớn lượng hàng dự trữ từ năm ngoái.

Giá trị xuất khẩu tôm của Ấn Độ có sự khác biệt. Tổng giá trị xuất khẩu trong năm từ tháng 1 đến tháng 5 là 1,8 tỷ USD, giảm 13% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá trị xuất khẩu giảm mạnh nhất vào tháng 4 và tháng 5, lần lượt giảm 23% và 22% so với cùng kỳ năm ngoái. Vào đầu năm nay, giá xuất khẩu trung bình của tôm thẻ chân trắng L. vannamei thô thấp hơn gần 1,5 USD/kg so với mức của năm 2022. Vào tháng 4 và tháng 5, khoảng cách đã giảm xuống còn khoảng 1 USD/kg. Nhưng kết hợp với chi phí sản xuất tăng lên, rõ ràng là ở Ấn Độ, nông dân và các nhà sản xuất tích hợp theo chiều dọc cũng đang thua lỗ.

Giá xuất khẩu tôm thẻ chân trắng L. vannamei trung bình của Ấn Độ giai đoạn 2021-2023

(Nguồn: Ministry of Commerce)

Xu hướng xuất khẩu ở Ấn Độ thay đổi theo từng sản phẩm. Xuất khẩu tôm thẻ chân trắng L. vannamei thô – cho đến nay là sản phẩm xuất khẩu lớn nhất của Ấn Độ – giảm ít hơn nhiều so với xuất khẩu giá trị gia tăng. Xuất khẩu tôm thẻ chân trắng sống chỉ giảm so với cùng kỳ năm ngoái kể từ tháng 4 và tổng xuất khẩu từ tháng 1 đến tháng 5 vẫn tăng 4%.

Về thị trường xuất khẩu, với việc giảm 8% sản lượng xuất khẩu sang Hoa Kỳ, tỷ trọng xuất khẩu của Hoa Kỳ trong xuất khẩu của Ấn Độ giảm xuống còn 44%. Xuất khẩu sang Trung Quốc tăng vài trăm tấn, nhưng thị phần của Trung Quốc trong xuất khẩu sản phẩm này của Ấn Độ giảm 1%. Xuất khẩu sang châu Âu và các thị trường châu Á khác tăng lần lượt 11% và 17%. Ở châu Âu, sự tăng trưởng có thể được chứng kiến ở hầu hết các quốc gia. Ở châu Á, tăng trưởng chủ yếu nhờ xuất khẩu sang Việt Nam.

INDONESIA: Xuất khẩu tôm thẻ chân trắng giảm 19%

Theo BKIPM (Cục Chất lượng), tổng xuất khẩu tôm thẻ chân trắng L. vannamei của Indonesia trong 2 quý đầu năm 2023 chỉ đạt 87.638 tấn, giảm 19% so với năm 2022 và ở mức thấp nhất kể từ năm 2019, khi xuất khẩu đạt 76.596 tấn. Xuất khẩu trong Quý I/2023 phải đối mặt với sự sụt giảm mạnh hơn (-23%) so với xuất khẩu trong Quý II/2023 (-15%). Tháng 5 năm 2023, một tháng sau tháng Ramadhan, thậm chí còn cho thấy mức tăng trưởng so với cùng kỳ năm ngoái (5%), nhưng tháng 4 và tháng 6 đã giảm 30% và 18%.

Theo một nguồn dữ liệu khác trong KKP (Bộ Hàng hải và Thủy sản), tổng giá trị xuất khẩu tôm của Indonesia từ tháng 1 đến tháng 5/2023 đạt 710 triệu USD. Giá trị trung bình ổn định ở mức khoảng 8 USD/kg, sau khi giảm dần từ mức cao nhất gần 10 USD/kg vào tháng 4 năm 2022 xuống khoảng 8 USD/kg vào cuối năm 2022.

Indonesia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Hoa Kỳ, chính xác là 68% vào năm 2022 và xuất khẩu của nước này sang Hoa Kỳ đã giảm mạnh hơn so với xuất khẩu sang các nước khác. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia, xuất khẩu của Indonesia sang Hoa Kỳ đã giảm 41% so với cùng kỳ năm ngoái trong 5 tháng đầu năm 2023. Mức giảm này là lớn nhất đối với xuất khẩu các sản phẩm có vỏ (-51%). Xuất khẩu tôm bóc vỏ bị ảnh hưởng ít nhất, với mức giảm 24%. Chỉ có Việt Nam là có vẻ tệ hơn, với mức giảm 58%.

VIỆT NAM: Hoa Kỳ và Trung Quốc là “tia hy vọng” cho xuất khẩu tôm Việt 6 tháng cuối năm

6 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 1,5 tỷ USD, giảm 32% so với cùng kỳ, tuy nhiên, 2 thị  trường Hoa Kỳ và Trung Quốc  được coi là “tia hy vọng” cho xuất khẩu tôm nửa cuối năm nay.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (Vasep) cho biết, nhu cầu thị trường, giá tôm nguyên liệu và giá xuất khẩu đều đi xuống, lạm phát tăng, cạnh tranh mạnh với các nguồn cung đối thủ khiến xuất khẩu tôm của nước ta gặp nhiều khó khăn trong nửa đầu năm nay.

Riêng tháng 6/2023, xuất khẩu tôm đạt 328 triệu USD, giảm 21% so với cùng kỳ năm 2022. Mức giảm này đã thấp hơn so với mức giảm của các tháng trước đó (tháng 3, 4 và 5 ghi nhận giảm từ 28 – 35%).

Về thị trường tiêu thụ, tháng 6/2023, xuất khẩu tôm sang các thị trường chính như Hoa Kỳ, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc tiếp tục giảm 2 con số. Đáng chú ý, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và Hồng Kông đã lần đầu tiên ghi nhận tăng trưởng dương kể từ đầu năm nay. Bên cạnh đó, xuất khẩu sang một số thị trường nhỏ hơn ghi nhận tăng trưởng dương so với cùng kỳ năm ngoái như Australia tăng 9%; tăng trưởng dương 2 con số được nhìn thấy trong kim ngạch xuất khẩu sang Anh (tăng 23%), Đài Loan (tăng 20%), Thụy Sỹ (tăng 86%).

Triển vọng cho Việt Nam và Indonesia

Xuất khẩu của Việt Nam và Indonesia bị ảnh hưởng bởi tình hình cung cầu trong ngành tôm nặng nề hơn so với Ecuador và Ấn Độ. Cả hai nước đều có chi phí sản xuất cao hơn Ecuador và Ấn Độ và tình hình xuất khẩu đã giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo đánh giá từ chuyên gia Shirmp Insights, triển vọng cho xuất khẩu tôm Việt Nam và Indonesia 6 tháng cuối năm 2023 là không mấy lạc quan. Đặc biệt đối với Việt Nam, thực tế là sự phục hồi của xuất khẩu trong tháng 5 và tháng 6 cùng với giá bán tại trang trại giảm mạnh khiến thị trường tôm Việt Nam trở nên ảm đạm và khó phục hồi.

Mặc dù Việt Nam và Indonesia đều có lợi thế cạnh tranh trong sản xuất các sản phẩm nấu chín và có giá trị gia tăng, nhưng Ecuador và Ấn Độ đang đầu tư mạnh vào phân khúc này để đa dạng hóa các lựa chọn của họ và có khả năng các nhà xuất khẩu Việt Nam và Indonesia sẽ sớm gặp phải sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ cả hai nước đối với các phân khúc thị trường này.

Tú Linh (Tổng hợp)