Robins McIntosh, giám đốc điều hành của một trong những công ty hàng đầu trong ngành tôm Charoen Pokphand Foods, dự báo sản lượng tôm chân trắng toàn cầu sẽ giảm nhẹ khoảng 20.000 tấn vào năm 2024 xuống còn 4,959 triệu tấn, ông nói với Undercurrent. Sau khi giảm khoảng 7% so với cùng kỳ năm 2023 xuống còn khoảng 4,97 triệu tấn, theo con số của McIntosh – ông luôn muốn nhắc lại chỉ là ước tính và không được coi là tin tốt.Khi được hỏi về con tôm sú, McIntosh dự báo sản lượng sẽ giảm khoảng 107.000 tấn xuống còn 5,379 triệu tấn.

Bất chấp cả bệnh dịch mới và cũ, dự báo của McIntosh cho rằng sản lượng tôm thẻ chân trắng và tôm sú của Trung Quốc tiếp tục tăng, vượt sản lượng của Ecuador mà ông ước tính có thể giảm khoảng 200.000 tấn trong năm 2024.

Ông nói: “Tôi không nghĩ rằng xu hướng sẽ thay đổi vì thị trường Trung Quốc quá mạnh và sản xuất hiện nay phát triển quá nhanh”. “Tôi cho rằng Trung Quốc sẽ lại vượt qua Ecuador vào năm 2024 và trở thành nước sản xuất tôm lớn nhất thế giới”.

McIntosh, người từng làm việc trong lĩnh vực nuôi tôm trên toàn cầu cho gã khổng lồ kinh doanh nông nghiệp Thái Lan CP và các công ty khác, cho biết: “2024 sẽ là một năm rất biến động và thú vị. Chúng ta có sự hội tụ của nhiều loại dịch bệnh, trong đó một số bệnh mới xuất hiện”.

Đặc biệt, bệnh hậu ấu trùng mờ (TPD), bắt nguồn từ Vibrio parahaemolyticus, là nguyên nhân gây lo ngại trên toàn cầu, bắt đầu từ Trung Quốc. Theo một nghiên cứu của Trung Quốc được công bố vào ngày 31 tháng 10 năm 2023 trên tạp chí Microbiology Spectrum, TPD “có thể gây tử vong cho tôm hậu ấu trùng (PL) thông qua việc thu được các yếu tố độc lực mới”.

Theo McIntosh, bệnh TPD đã được phát hiện ở Việt Nam.

Ông nói: “Nó nguy hiểm hơn EMS (hội chứng tử vong sớm, hiện được gọi là bệnh hoại tử gan tụy cấp tính, hay AHPND) và đó là hai gen độc tố mới”. “Vì vậy, nếu điều này lan ra các nước khác trên thế giới, đó có thể là cuộc khủng hoảng tiếp theo.” Sau đó, sẽ chứng kiến tình huống thị trường có tình trạng dư cung, “không ai kiếm được tiền”, McIntosh nói với Undercurrent.

“Tôi không nghĩ thị trường sẽ phục hồi nhanh chóng, có quá nhiều tôm. Các kho lạnh vẫn đầy ắp và nguồn nước vẫn chưa bị tắt. Ecuador vẫn đang tăng sản lượng mặc dù mức tăng đã giảm trong 4 – 5 tháng vừa qua,” ông nói.

“Và rồi, người tiêu dùng ở Bắc Mỹ vẫn chưa được hưởng mức giá thấp hơn, các nhà bán lẻ ở Bắc Mỹ cho biết chi phí của họ đang tăng lên. Vì vậy, nhu cầu sẽ chưa tăng, túi tiền eo hẹp và tôm vẫn là loại thịt cao cấp; sẽ không bao giờ phổ biến như thịt gà. Tôm đã và đang cạnh tranh trực tiếp với thịt bò.”

Trên hết, có khả năng Mỹ sẽ áp thuế đối với 4 nhà cung cấp tôm hàng đầu là Ấn Độ, Ecuador, Indonesia và Việt Nam. McIntosh cho biết: “Chắc chắn đây sẽ là một năm rất thú vị đối với ngành tôm”.

Người chiến thắng sẽ chiếm thị trường nội địa

Đối với người thắng và kẻ thua trong năm 2024, các quốc gia có thị trường nội địa được bảo hộ, như Trung Quốc và Brazil, có động lực tốt nhất để phát triển sản xuất.

“Các quốc gia có thị trường nội địa có thể tăng trưởng vì họ không bị ảnh hưởng nhiều bởi giá cả thị trường, vốn là động lực lớn khiến sản xuất giảm. Brazil sẽ tiếp tục tăng, Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng vì cả hai đều có nhiều khoảng trống về mặt của thị trường nội địa,” McIntosh nói. “Mặc dù Malaysia gặp chút khó khăn nhưng họ có thị trường Singapore sát vách. Thị trường này không lớn bằng các thị trường khác nhưng vẫn là một lợi thế”.

Ông nói, nếu bạn bị ràng buộc vào xuất khẩu, cũng như Ecuador, Ấn Độ, Việt Nam và Indonesia, thì điều đó thực sự phụ thuộc vào giá cả thị trường. “Bây giờ mọi chuyện thực sự rối tung ở các thị trường xuất khẩu này; tôi ước mình là người Trung Quốc hoặc người Brazil để có thị trường nội địa.”

Trên thực tế, McIntosh dự báo Trung Quốc sẽ tăng sản lượng tôm thẻ chân trắng khoảng 10% lên 1.050 triệu tấn vào năm 2023, với khoảng 150.000 – 160.000 tấn tôm sú. Vào năm 2024, ông dự đoán sản lượng tôm thẻ chân trắng của Trung Quốc sẽ tăng lên khoảng 1.200 triệu tấn và tôm sú lên khoảng 200.000 tấn, tương đương 1,4 triệu tấn.

Đối với sản lượng của Ecuador, McIntosh dự kiến ​​sẽ tăng 8% so với cùng kỳ năm 2023 lên 1,405 triệu tấn. Tuy nhiên, ông cũng dự đoán sản lượng sẽ giảm mạnh vào năm 2024 xuống còn 1.200 triệu tấn. Ông nói: “Tôi thậm chí còn nghĩ rằng có thể có sự sụt giảm mạnh hơn thế, nhưng cần theo dõi thị trường”.

Ông cho biết, sự tăng trưởng ở Trung Quốc đang được thúc đẩy mạnh mẽ bởi thị trường tôm tươi sống, vốn chỉ có thể được phục vụ bởi sản xuất trong nước, sau đó các hệ thống sản xuất nuôi mới được triển khai mở với tốc độ nhanh chóng ở một số tỉnh.

Mặc dù TPD và enterocytozoon hepatopenaei, hay EHP, đang gây ra vấn đề cho nông dân Trung Quốc, nhưng triển vọng sản xuất vẫn lạc quan. Ông nói: “Ở Trung Quốc, hiện nay họ đã thiết kế ao của mình theo cách mới. Họ gọi chúng là hệ thống nhà kính tuần hoàn khép kín. Chúng là những hệ thống nuôi tuần hoàn riêng lẻ có diện tích 250-300 m trong một nhà kính riêng rẽ được vận hành khép kín”.

“Nếu họ có được tôm giống sạch, họ sẽ có một vụ nuôi thành công. Họ nói với tôi rằng hiện tại có thể có tới 400.000 hệ thống như vậy. Nếu trong mỗi hệ thống nuôi, họ đạt được 2 tấn mỗi năm, thì sản lượng là 800.000 tấn sản tôm.”

Ông cho biết, nông dân Trung Quốc đang tái cấu trúc các ao nuôi cũ bằng hệ thống nuôi vốn chỉ được sử dụng cho tôm thẻ chân trắng. “Nó tương đối nhanh chóng, họ nói rằng họ đang thực hiện khoảng 100.000 hệ thống nuôi mới mỗi năm. Vì vậy, đó có thể là 200.000 tấn sản lượng tôm thẻ chân trăng bổ sung mỗi năm.”

 

Quảng Đông là tỉnh McIntosh cho biết ông nhìn thấy nhiều hệ thống nuôi tuần hoàn khép kín nhất, nhưng điều này cũng đang diễn ra rộng khắp ở những nơi khác. Giám đốc điều hành CP cho biết: “Phong trào mới này có vẻ đang được ưa chuộng và rõ ràng là phong trào này đang tạo ra sự tăng trưởng”.

Ông cho biết hệ thống nuôi tuần hoàn chỉ được sử dụng để sản xuất tôm thẻ chân trắng. “Các ao nuôi đang mong muốn nuôi tôm thẻ chân trắng có mật độ dày hơn và phát triển nhanh. Có thể giúp cho vụ nuôi thuận lợi hơn các ao khác, và các hệ thống nuôi này sẽ chuyển sang nuôi tôm sú nếu gặp vấn đề về bệnh tật”.

Đối với Ecuador, McIntosh cho biết có những báo cáo về mức độ vi khuẩn Vibrio cao hơn trước đây và điều này gây ra nhiều vấn đề. “Tôi nghĩ rằng bạn đang bắt đầu thấy nhiều sự suy giảm chất lượng môi trường nuôi ở Ecuador. Đó không phải là thảm họa, nhưng dù sao cũng là một vấn đề trong đường xu hướng đang đi sai hướng. Khi đó, thị trường thế giới đang ở mức thấp, vì vậy, nếu điều đó sẽ xảy ra thì nông dân Ecuador sẽ vô cùng lo lắng”.

Đối với hệ thống xử lý, chi phí năng lượng, nhân công và xử lý công nghệ cao. Ông nói: “Tôi nghĩ phần lớn các tập đoàn trang trại nuôi tôm của Ecuador đang hòa vốn ở mức tốt nhất. Vì vậy, họ cũng không thể tiếp tục như vậy, điều đó sẽ khiến họ bắt đầu giảm sản lượng”.

Ngoài ra, các công ty Ecuador gặp phải nhiều vấn đề được ghi nhận về sự gia tăng tội phạm có tổ chức ở nước này, “khiến các trang trại phải trả giá đắt,” ông nói.

Bán hàng livestream của Trung Quốc cũng bị hàng nhập khẩu tác động

Sự bùng nổ sản xuất của Ecuador được thúc đẩy bởi doanh số bán tôm nguyên đầu sang Trung Quốc, quốc gia sẽ vượt 1 triệu tấn vào năm 2023. McIntosh cho biết, dù điều này không cạnh tranh trực tiếp trong thị trường livestrem đang phát triển nhanh chóng bởi nông dân Trung Quốc đứng bán, nhưng ngày càng có sự kết nối về giá cả.

“Đó là một thị trường khác với tôm đông lạnh nhập khẩu. Nhưng ngay cả họ (nông dân Trung Quốc trong nước) cũng phàn nàn rằng giá tôm thế giới thấp đang ép giá họ. Vì vậy, giá tôm Ecuador rẻ đang đẩy giá của họ xuống và nhiều nông dân cũng phải giảm giá, và họ không hài lòng về điều đó”, ông nói.

“Với Trung Quốc và Ecuador, chúng ta đã có một cuộc xung đột trực diện. Sản lượng của Trung Quốc đang tăng lên và Ecuador sẽ cố gắng đưa thêm nhiều sản phẩm vào. Điều này có thể sẽ làm giảm giá, và không tạo ra nhiều lợi nhuận. Người Trung Quốc sẽ vui mừng”, McIntosh nói.

Thực tế Trung Quốc đang nhập khẩu khoảng 1 triệu tấn tôm thẻ chân trắng và tôm sú ước tính, đồng nghĩa với việc tiềm năng tăng trưởng của nông dân trong nước là rất lớn. McIntosh cho biết: “Họ có tiềm năng mở rộng 900.000 – 1 triệu tấn. Vì vậy, thị trường là không giới hạn đối với nông dân địa phương”.

Ông cho biết, sản lượng tôm ngày càng tăng của Trung Quốc đang được các nhà nhập khẩu lợi dụng để “hạ giá tôm Ecuador”. Ngay cả trong tình huống này, ngành tôm chủ lực của Ecuador vẫn cần Trung Quốc. “Châu Âu sẽ không bùng nổ, còn Mỹ ngày càng khó khăn hơn, vậy các nước sản xuất lớn này sẽ đi về đâu?”

Sản lượng tôm Ấn Độ sẽ tăng trở lại vào năm 2024

Đối với Ấn Độ, McIntosh dự báo tổng sản lượng của Ấn Độ sẽ vào khoảng 810.000 tấn vào năm 2024, tăng từ 790.000 tấn. Tôm chân trắng sẽ tăng 10.000 tấn trong năm 2024 lên 750.000 tấn, nhưng tôm sú sẽ tăng 20.000 tấn. Tuy nhiên, riêng sản lượng tôm thẻ chân trắng đã là 850.000 tấn vào năm 2022.

Ông nói: “Với Ấn Độ, các nhiệm vụ của Mỹ sẽ diễn ra theo những cách khó có thể đoán trước được”. “Tôi tin rằng Ecuador sẽ giảm sản lượng, và Ấn Độ muốn tăng sản lượng, nhưng tôi chưa thấy điều đó xảy ra. Họ vẫn còn những vấn đề, nhưng tôi cũng thấy rất nhiều ao nuôi thành công ở Ấn Độ. Thực sự có một số trang trại đang nuôi rất thành công.”

Đối với Indonesia, McIntosh dự báo sản lượng tôm thẻ chân trắng là 320.000 tấn và sản lượng tôm sú là 75.000 tấn vào năm 2024, ngang bằng với năm 2023 và 2022. “Indonesia sẽ phản ứng với thị trường. Họ cũng nằm trong danh sách áp thuế, nhưng tôi nghĩ rằng Họ đang ở vị thế tốt hơn ở Mỹ so với Ecuador nên tôi không nghĩ họ sẽ giảm nữa. Họ có thể tăng một chút, không nhiều”.

Sau đó, McIntosh đưa nhận định sản lượng tôm thẻ chân trắng của Việt Nam giảm 39% so với cùng kỳ xuống còn 430.000 tấn vào năm 2023, sau đó giảm tiếp xuống còn 400.000 tấn vào năm 2024. Tuy nhiên, ông lạc quan sản lượng tôm sú của Việt Nam sẽ tăng từ 125.000 tấn vào năm 2023 lên 150.000 tấn vào năm 2024.

“Việt Nam còn một chặng đường khó khăn phía trước. Tôi không nghĩ họ có khả năng cạnh tranh. Họ cũng nằm trong danh sách áp thuế ở Mỹ. Sau đó, họ lại dính phải một số bệnh hậu ấu trùng rõ ràng này (TPD), cũng được phát hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc,” ông nói. “Vậy thì họ cũng có EHP.”

Ông nói: Khi Việt Nam đang phải vật lộn với chi phí cao hơn, gặp vấn đề với TPD và EHP cũng như phải đối mặt với thuế quan của Hoa Kỳ, “họ có thể gặp khó khăn nhất trong số 4 nước lớn”.

Trách nhiệm của Mỹ

McIntosh cho biết thị trường Mỹ có thể trở nên thách thức hơn đối với Ấn Độ, Ecuador, Indonesia và Việt Nam vào năm 2024. Vào ngày 8 tháng 12, Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đã bỏ phiếu nhất trí cho phép tiếp tục cuộc điều tra có thể dẫn đến việc áp thuế đối với tôm nước ấm đông lạnh từ Ấn Độ, Ecuador, Indonesia và Việt Nam.

Các nguồn tin trước đây đã nói với Undercurrent rằng quyết định cuối cùng về các mức thuế có thể sẽ không được đưa ra từ chính phủ liên bang cho đến mùa Thu hoặc mùa Đông năm 2024. Tuy nhiên, một sự kiện quan trọng có thể khiến các nhà nhập khẩu phải chịu tổn thất nặng nề ngay sau ngày 25 tháng 3 năm 2024.

Đó là ngày mà Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) dự kiến đưa ra quyết định sơ bộ về việc liệu ngành tôm ở bốn quốc gia này có nhận được trợ cấp đối kháng hay không và do đó có thể bị buộc phải ký quỹ tương đương với số tiền dự định để phủ nhận những khoản trợ cấp đó.

Các nhà nhập khẩu có thể thiệt hại bao nhiêu tiền nếu DOC quyết định tiếp tục điều tra thuế đối kháng vào tháng 3 sẽ phụ thuộc vào mức trợ cấp được xác định, nếu có.

Đang được theo đuổi theo một hướng riêng biệt là kiến nghị từ Hiệp hội các nhà chế biến tôm Mỹ về thuế chống bán phá giá đối với tôm nhập khẩu từ Ecuador và Indonesia. Nhóm cho biết họ mong đợi những phát hiện sơ bộ về vấn đề đó vào tháng 5 năm 2024.

Mcintosh nói: “Toàn bộ quan điểm chính trị thật ngu ngốc. Khi họ làm điều này trước đây, tất cả chỉ nhằm bảo vệ ngành tôm tự nhiên của Hoa Kỳ, nhưng tất cả những gì họ làm chỉ là tăng giá cho người tiêu dùng”.

“Ngành công nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục sụp đổ và nhập khẩu tiếp tục tăng. Nó hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến mong muốn của họ. Điều này cũng tương tự, sẽ không làm chậm nhập khẩu, sẽ chỉ gây tổn hại cho người tiêu dùng vì ai đó đã phải trả tiền cho chênh lệch giá này.”

Hải Đăng (theo Under current news)

Nguồn: tongcucthuysan.gov.vn