[Tạp chí Người Nuôi Tôm] – Chưa bao giờ ngành nuôi trồng thủy sản tại các tỉnh miền Bắc và miền Trung lại có bước phát triển mạnh cả về diện tích, năng suất và sản lượng như hiện nay, trở thành “sân chơi” tiềm năng và nhiều sức hút đối với các doanh nghiệp ngành thủy sản trong và ngoài nước.

Người nuôi tôm miền Bắc, miền Trung chú trọng đầu tư nuôi tôm theo hình thức thâm canh, ứng dụng công nghệ cao

Phát huy thế mạnh thủy sản nước ngọt

Ngành nuôi trồng thủy sản tại các tỉnh miền Bắc và miền Trung đang từng bước trở thành một trong những ngành sản xuất hàng hoá chủ lực, phát triển rộng khắp theo hướng đầu tư vào các loại thủy sản có giá trị cao, có khả năng xuất khẩu, mang lại hiệu quả cao. Nuôi trồng thủy sản phát huy được tiềm năng tự nhiên, người nuôi được khuyến khích nuôi thủy sản chất lượng cao và đầu tư kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi ao hồ từ quảng canh cải tiến sang thâm canh, bán thâm canh, chọn giống ít nhiễm bệnh. Nuôi trồng thủy sản ngày càng phát triển khá trên mọi phương diện: diện tích nuôi được mở rộng, đối tượng nuôi và hình thức nuôi ngày một đa dạng.

Hiện nay, diện tích nuôi trồng thủy sản miền Bắc đạt khoảng 500.000 ha, trong đó nuôi nước ngọt chiếm 400.00 ha (80%), nuôi mặn, lợ chiếm hơn 70.000 ha. Một số địa phương có thế mạnh nuôi cá nước ngọt như: Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Bắc Ninh…

Tại Hà Nội, tình hình sản xuất thủy sản những năm gần đây phát triển ổn định, diện tích đưa vào nuôi trồng thủy sản năm 2022 ước tính 24.000 ha. Tổng sản lượng thủy sản năm 2022 ước đạt 123.108 tấn, tăng 2,94% so với cùng kỳ năm 2021, trong đó, sản lượng nuôi trồng thủy sản ước đạt 121.413 tấn, tăng 3,0%; sản lượng giống đạt 1.350 triệu cá bột các loại, tương đương cùng kỳ năm trước.

Năm 2022, sản lượng thuỷ sản của Bắc Ninh đạt hơn 40.500 tấn, hình thành 162 vùng nuôi cá trong ao đất tập trung, 22 vùng nuôi cá lồng trên sông, 153 cơ sở nuôi cá theo tiêu chuẩn VietGAP. Toàn tỉnh hình thành 162 vùng nuôi cá trong ao đất tập trung quy mô từ 10 ha trở lên với tổng diện tích là 2.757,6 ha; 20 vùng nuôi cá lồng trên sông; hình thành 9 mô hình nuôi cá sông trong ao, nhiều mô hình nuôi cá ứng dụng công nghệ sinh học, không sử dụng thuốc kháng sinh, mô hình nuôi cá siêu thâm canh mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Ngoài ra, các tỉnh miền núi phía Bắc còn có hàng trăm nghìn ha diện tích mặt nước hồ chứa, hồ thủy điện, hồ thủy lợi có thể phát triển nuôi cá lồng bè, nuôi cá hồ chứa. Hòa Bình hiện đang là tỉnh nuôi cá lồng bè trên hồ chứa lớn nhất cả nước với 4.750 lồng, sản lượng đạt 5.594 tấn. Năm 2022, diện tích nuôi thủy sản trên địa bàn tỉnh duy trì ổn định trên 2.700 ha, với 4.890 lồng cá nuôi, sản lượng 12.170 tấn.

Chú trọng đầu tư ứng dụng công nghệ cao trong nuôi nước mặn, lợ

Theo ông Kim Văn Tiêu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến Nông Việt Nam, so với các tỉnh Nam Trung Bộ và các tỉnh miền Nam, các tỉnh ven biển miền Bắc từ Quảng Ninh đến Thừa Thiên – Huế với đặc thù bị ảnh hưởng nhiều bởi thời tiết (nhiệt độ thấp vào mùa Đông, bão lụt) nên mùa vụ nuôi tôm khác với các tỉnh phía Nam. Tôm thương phẩm trái vụ (vụ 3) bán được giá cao hơn vụ nuôi chính, tạo động lực cho người nuôi mạnh dạn đầu tư và nhận được sự quan tâm của lãnh đạo Bộ NN&PTNT, chính quyền địa phương.

Lợi nhuận cao từ nuôi tôm thẻ chân trắng là lý do khiến người nuôi tôm miền Bắc và miền Trung không ngại bỏ vốn lớn để đầu tư nuôi tôm, ứng dụng công nghệ cao, nhằm rút ngắn thời gian nuôi, nâng cao năng suất, hiệu quả nuôi. Dạo qua một vòng các địa phương nuôi tôm ở đây, không khó để nhìn thấy những ao được đầu tư tôm lót bạt, ao bể nổi, bể xi măng và hệ thống mái che.

Quảng Ninh hiện đang là tỉnh đang dẫn đầu về sản lượng nuôi trồng thủy sản mặn, lợ tại miền Bắc với tổng diện tích đạt 32.000 ha, trong đó diện tích nuôi tôm nước lợ chiếm 8.865 ha, nhuyễn thể khoảng 9.500 ha, cá biển khoảng 2.200 ha. Là địa phương đi đầu về nuôi tôm của tỉnh Quảng Ninh, hiện TP Móng Cái có 1.289 ha ao đầm nuôi tôm thương phẩm. Những diện tích nuôi này đều được các tổ chức, cá nhân ứng dụng công nghệ cao, như: Công nghệ nuôi tôm ba giai đoạn; công nghệ biofloc; nuôi ít thay nước; nuôi tuần hoàn nước; ứng dụng công nghệ vi sinh thay cho các sản phẩm kháng sinh, hóa chất phục vụ nuôi thủy sản… Nhờ vậy, sản lượng, chất lượng con tôm ở TP Móng Cái đã tăng mạnh qua từng năm. Trong năm 2021, sản lượng tôm nuôi của thành phố đạt trên 5.100 tấn, trị giá đạt khoảng trên 400 tỷ đồng. Tỉnh định hướng phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 phấn đấu trở thành trung tâm nuôi trồng, chế biến, xuất khẩu thủy sản của miền Bắc, tập trung phát triển nhanh các đối tượng nuôi chủ lực, nuôi tôm công nghệ cao, công nghệ mới.

Đứng thứ hai về sản lượng tôm nuôi tại miền Bắc và miền Trung là Thanh Hóa, với 4.230 ha diện tích nuôi tôm nước lợ, sản lượng ước đạt 8.205 tấn. Trong đó tôm thẻ chân trắng chiếm 5.900 tấn, diện tích nuôi đạt 630 ha; tôm sú và tôm càng xanh đạt 2.305 tấn trên tổng diện tích nuôi 3.600 ha. Tỉnh Thừa Thiên Huế phát triển mạnh nghề nuôi tôm sú, tôm càng xanh với tổng diện tích nuôi đạt 2.514 ha, sản lượng đạt 1.144 tấn.

Người nuôi cá tại Hà Nam đầu tư nuôi theo mô hình “sông trong ao”

Doanh nghiệp nườm nượp “Bắc tiến”

Khi thị trường nuôi tôm miền Tây đang dần trở nên bão hòa, và các doanh nghiệp ngành thủy sản đều đã xây dựng được lượng khách hàng tin cậy, cộng với tiềm năng và lợi thế của thị trường miền Bắc, miền Trung đã khiến nhiều doanh nghiệp tìm cách mở rộng thị trường, đầu tư Bắc tiến – nơi có ít sự cạnh tranh và người nuôi đang khao khát tìm kiếm các sản phẩm chất lượng, thương hiệu.

Có thể thấy, những năm gần đây, một số Tập đoàn lớn đầu tư vào ngành tôm miền Bắc đều mang lại những thành công và tiếng vang nhất định. Năm 2019, sau hai năm ký kết bản hợp tác chiến lược giữa Tập đoàn Việt – Úc và tỉnh Quảng Ninh, Việt – Úc đã hoàn thiện và đi vào hoạt động khu phức hợp tôm giống tại Đầm Hà, Quảng Ninh, góp phần rút ngắn quãng đường vận chuyển từ trại giống đến ao nuôi các tỉnh miền Bắc giúp tôm giống khỏe hơn, tăng tỷ lệ thành công.

Bên cạnh Việt – Úc thì C.P, Mavin, Hanvet, NewHope và DeHeus cũng là một trong những thương hiệu chiếm thị phần lớn tại thị trường miền Bắc. Với xu hướng Bắc tiến hiện nay của nhiều doanh nghiệp, chắc chắn thời gian tới, thị trường miền Bắc sẽ trở nên sôi động và cạnh tranh.

Năm 2022, Tập đoàn Thăng Long đã ký hợp đồng thuê đất trong Khu công nghiệp Cộng Hòa, TP Chí Linh, Hải Dương, thuê lại diện tích đất khoảng 5,5 ha trong Khu công nghiệp Cộng Hòa để xây dựng Nhà máy thức ăn thủy sản Công ty TNHH Khoa kỹ Sinh vật Thăng Long Hải Dương. Dự án có tổng mức đầu tư 790 tỷ đồng, tương đương 35 triệu USD, gồm 3 dây chuyền sản xuất thức ăn cho cá và 1 dây chuyền sản xuất thức ăn cho tôm, tổng công suất 150 nghìn tấn 1 năm, giải quyết việc làm cho 250 lao động. Dự kiến, sau khi chính thức đi vào hoạt động, Thương hiệu Thăng Long sẽ trở thành cái tên phủ rộng thị trường thủy sản miền Bắc và miền Trung.

Bên cạnh đó, Tập đoàn Minh Phú cũng đang trong quá trình nghiên cứu và đề xuất triển khai dự án xây dựng nhà máy tại miền Bắc trong thời gian tới.

Những năm gần đây, một số doanh nghiệp tôm giống cũng đẩy mạnh đầu tư xây dựng trại giống tại Quảng Nam nhằm phục vụ thị trường tôm giống miền Bắc và miền Trung như Công ty CP Giống Thủy sản Kim Hoàng, Công ty TNHH Đầu tư Thủy sản Công nghệ cao Nam Mỹ. Gần đây nhất là sự góp mặt của Công ty CP Thủy sản Dương Hùng Miền Trung với trại sản xuất tôm giống hiện đại, công suất 5 tỷ post mỗi năm. Công ty đặt mục tiêu mỗi miền Bắc, Trung, Nam sẽ thành lập một trung tâm sản xuất giống công nghệ cao.

Một số thương hiệu như Ngọc Việt, Nam Mỹ, Dương Hùng miền Trung, Thần Vương,… đang bắt đầu phủ rộng tại thị trường miền Bắc thời gian gần đây. Vừa qua, Công ty Ngọc Việt đã chính thức khởi động chiến dịch đồng hành cùng bà con miền Bắc, đội ngũ nhân sự Ngọc Việt Group đã đến với Móng Cái – Quảng Ninh, Thái Bình, Ninh Bình, Nam Định và Nghệ An để cùng với đại lý của mình tổ chức buổi hội thảo chia sẻ những vấn đề cấp thiết nhất trong ao nuôi tôm và đưa ra phương hướng giải quyết cụ thể cho người nuôi tôm.

Có thể thấy, tiềm năng phát triển nuôi trồng thủy sản miền Bắc và miền Trung còn nhiều dư địa. Người nuôi có sự đầu tư chỉn chu và nhu cầu được tiếp cận với những thương hiệu chất lượng, học hỏi kỹ thuật nuôi tiên tiến là rất lớn. Tuy nhiên, họ đang gặp phải những hạn chế trong việc tiếp cận thông tin thị trường, sản phẩm. Để giải quyết được vấn đề này, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng thủy sản nuôi tại miền Bắc và miền Trung cần sự hỗ trợ rất lớn từ phía chính quyền cũng như sự đồng hành từ các doanh nghiệp.

Phạm Huệ