[Tạp chí Người Nuôi Tôm] – Kết quả nghiên cứu cho thấy việc nuôi ghép tôm thẻ chân trắng và cá rô phi trong hệ thống nuôi trồng thủy sản đa dưỡng tổng hợp (IMTA) mang lại sản lượng tốt nhất so với hệ thống Biofloc. Để tối đa hóa sản lượng của cá rô phi và tôm thẻ chân trắng, hai loài này nên nuôi riêng trong hệ thống IMTA, nơi kiểm soát biofloc của cá rô phi có hiệu quả nhất.

Đối với sản xuất tôm nuôi, tổng hàm lượng chất rắn lơ lửng (TSS) không được vượt quá 350mg/L. Bể lọc cơ học có thể được sử dụng để loại bỏ các chất hữu cơ dạng hạt bằng tác động của lực hấp dẫn trong dòng nước hướng tâm chậm. Bể lắng tương đối dễ vận hành nhưng cần thêm không gian và phụ thuộc trực tiếp vào loại biofloc, vì kích thước và bản chất của biofloc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ và hiệu quả của quá trình lắng, và bể lắng có thể không hiệu quả trong một số trường hợp cụ thể. Hơn nữa, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng chất làm lắng có thể thay đổi cấu trúc của cộng đồng vi sinh vật có trong biofloc và có thể mở ra cánh cửa cho các vi sinh vật cơ hội trong hệ thống nuôi cấy.

Một cách khác để loại bỏ TSS dư thừa là kết hợp các loài khác trong nuôi trồng thủy sản, chúng tiêu thụ các phần tử này, làm giảm sự tích tụ TSS. Đây là mô hình nuôi trồng thủy sản đa dưỡng tổng hợp (IMTA), và nó đã trở nên quan trọng trong những thập kỷ gần đây do nhu cầu thúc đẩy các công nghệ thân thiện với môi trường trong khi duy trì năng suất trong các hệ thống nuôi trồng thủy sản. Trong IMTA, các chất cặn bã  ̶  như thức ăn thừa, phân, và chất bài tiết trao đổi chất của một loài  ̶  nuôi các loài khác ở các mức độ dinh dưỡng khác nhau trong cùng một môi trường nuôi. Việc kết hợp hệ thống biofloc và IMTA có thể là một cách hiệu quả để đối phó với sự tích tụ TSS tạo ra bởi sự hình thành nhanh chóng của biofloc và để đa dạng hóa sản xuất nuôi trồng thủy sản.

 

Nghiên cứu thiết lập

Nghiên cứu được thực hiện tại trạm Nuôi trồng Thủy sản Biển (EMA), Viện Hải dương học của Đại học Liên bang Rio Grande (FURG), Brazil. Cá rô phi giống (O. niloticus) và tôm giống L. vannamei được lấy từ trại sản xuất giống thương mại và cả hai đều được nuôi thuần trong hệ thống biofloc 2 tuần trước khi thử nghiệm. Nghiên cứu kéo dài trong 30 ngày.

Thí nghiệm bao gồm 3 nghiệm thức với 3 lần lặp lại, được phân phối ngẫu nhiên: MONO – nuôi tôm độc canh; IMTA ST – cá rô phi và tôm tích hợp trong cùng một bể; IMTA DT – nuôi cá rô phi và tôm tích hợp trong các bể khác nhau.  Trong các nghiệm thức, mật độ tôm là 45 con mỗi bể, và mật độ cá là 18 con mỗi bể. Khi bắt đầu thí nghiệm, tôm và cá có khối lượng ban đầu lần lượt là 2,67±0,17g và 7,44±1,18g. Tôm và cá được cân riêng trước khi đưa vào các đơn vị thí nghiệm.

Biofloc từ hệ thống nuôi tôm thẻ chân trắng (L. vannamei) được sử dụng tương ứng với 20% thể tích của bể thí nghiệm (44L chất cấy + 176L nước biển). Rỉ mật đường được sử dụng như một nguồn cacbon trong giai đoạn đầu của quá trình nuoi để kiểm soát amoniac. Nồng độ ban đầu của chất cấy là TSS ± ​​350 mg/L và ± 70 mg/L nitrat, cho thấy rằng quá trình nitrat hóa đang diễn ra trong bể thí nghiệm.

 

Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ sống, tăng trọng hàng tuần, trọng lượng  trung bình cuối cùng và năng suất tôm cao hơn ở nghiệm thức MONO và IMTA DT không có sự khác biệt đáng kể và thấp hơn ở nghiệm thức IMTA ST. FCR của tôm thấp hơn ở nghiệm thức MONO và IMTA DT và không có sự khác biệt đáng kể giữa hai nghiệm thức này. FCR cao hơn đáng kể trong nghiệm thức IMTA ST.

Điều ngược lại đã được quan sát đối với cá rô phi. Trọng lượng trung bình cuối cùng, tăng trọng hàng tuần, cao hơn ở nghiệm thức IMTA ST và thấp hơn ở IMTA DT, trong khi FCR thấp hơn ở nghiệm thức IMTA ST và cao hơn ở nghiệm thức IMTA DT.

Đối với toàn bộ hệ thống (cả tôm và cá rô phi), năng suất hệ thống ở IMTA ST cao hơn đáng kể so với nghiệm thức MONO và IMTA DT. Mặt khác, FCR của hệ thống ở MONO cao hơn ở nghiệm thức IMTA DT và IMTA ST, không có sự khác biệt đáng kể hai nghiệm thức này.

Kết quả cho thấy việc kết hợp nuôi cá rô phi với tôm thẻ chân trắng, trong cùng một ao hoặc trong các ao riêng biệt, không ảnh hưởng đến các thông số chất lượng nước đối với cả hai loài nuôi. Các hợp chất chứa nitơ không cho thấy bất kỳ sự thay đổi đáng kể nào trong quá trình thử nghiệm do sử dụng biofloc. Các giá trị quan sát không đạt mức độc hại đối với tôm hoặc cá rô phi. Và mặc dù giá trị nitrat cao vào cuối giai đoạn thử nghiệm, các giá trị pH đều trên 7,9 mà không cần axit hóa môi trường, do các hiệu chỉnh pH và kiềm liên tiếp trong suốt quá trình thử nghiệm, mặc dù giá trị trung bình của TSS giảm.

Tổng chất rắn lơ lửng (TSS) và giá trị độ đục được giữ ở mức chấp nhận được cho cả hai loài. Mặc dù lượng thức ăn đầu vào cao hơn và do đó là nitơ trong các nghiệm thức có cá rô phi, giá trị TSS trung bình cao hơn đáng kể ở những nơi không có cá rô phi, mặc dù sinh khối được tạo ra với sự tích hợp tôm + cá cao hơn trong các nghiệm thức này. Đó là, lượng nitơ đầu vào cao hơn không được phản ánh trong việc tích lũy sinh khối vi khuẩn như mong đợi trong hệ thống biofloc nuôi tôm độc canh, chứng tỏ việc cá rô phi tiêu thụ chất rắn, điều này chứng tỏ lợi ích sinh thái.

Mặc dù lượng thức ăn đầu vào cao hơn ở nghiệm thức IMTA DT và IMTA ST so với nghiệm thức MONO, mức orthophosphate không bị ảnh hưởng bởi sự hiện diện của cá. Điều này cho thấy sự hiện diện của cá rô phi trong quá trình kết hợp với tôm là một giải pháp thay thế khả thi để tái chế nhiều hơn các chất dinh dưỡng trong hệ thống nuôi.

Sự hiện diện của cá rô phi trong hệ thống kết hợp với tôm trong cùng một ao ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất của tôm, có thể do sinh khối (tôm + cá) cao hơn trong cùng một ao. Tốc độ tăng trưởng của tôm phụ thuộc vào mật độ: mật độ thả càng cao thì trọng lượng cá càng giảm, do đó mật độ tôm kết hợp với mật độ cá trong một diện tích nhỏ (diện tích đáy 0,36m²), cùng với tổng sinh khối ban đầu. Cao hơn 2,2 lần so với tôm được nuôi trong các nghiệm thức MONO và IMTA DT có khả năng góp phần làm giảm hiệu suất kỹ thuật động vật của tôm ở cá rô phi trong nghiệm thức.

Ngoài ra, cá rô phi có thể đã tiêu thụ một số thức ăn cho tôm hoặc thậm chí ăn một số tôm. Điều này có thể giải thích năng suất tốt hơn của cá rô phi khi được nuôi trong cùng một ao với tôm. Và tổng chất rắn lơ lửng có thể là một nguồn năng lượng đáng kể cho cá rô phi, vì FCR là 0,6 ở nghiệm thức IMTA DT và 0,3 ở nghiệm thức IMTA ST. Các tác giả khác đã quan sát thấy tỷ lệ chuyển đổi thức ăn cho cá rô phi thấp (từ 0,21 đến 0,24) khi cho ăn với 1% sinh khối.

Trong nghiệm thức IMTA ST, FCR thấp hơn nhiều với tốc độ tăng trưởng và năng suất của cá rô phi gấp đôi so với IMTA DT. Kết quả này cho thấy rằng nếu tăng tỷ lệ cho ăn của cá rô phi khi nuôi trong các bể riêng biệt với tôm, cá rô phi vẫn có thể phát huy vai trò sinh thái của mình trong hệ thống tích hợp với tư cách là sinh vật tiêu thụ Biofloc và cho thấy tốc độ tăng trưởng cao hơn, như đã thấy trong IMTA ST. Mặc dù thiếu dinh dưỡng, cá rô phi được nuôi bằng vảy có tỷ lệ tăng trưởng hàng tuần được mong đợi để nuôi trong hệ thống biofloc.

Việc nuôi kết hợp tôm thẻ chân trắng và cá rô phi là một cách để đa dạng hóa sản xuất và nâng cao lợi nhuận của nghề nuôi trồng thủy sản. Sinh khối cuối cùng của các nghiệm thức IMTA DT và IMTA ST đã tăng gấp đôi sinh khối cuối cùng của nuôi tôm độc canh, chứng minh cho việc sử dụng IMTA và chứng minh nó là một giải pháp thay thế hiệu quả về mặt sinh thái và kinh tế. Điều đáng chú ý là có thể tăng tổng sinh khối được tạo ra trong nghiệm thức IMTA DT lên 175% mà không ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng cụ thể và chuyển đổi thức ăn của tôm.

 

Kết luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy cá rô phi có hiệu quả trong việc tiêu thụ và duy trì mức TSS trong hệ thống tích hợp với tôm, và không ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng nước. Hiệu suất kỹ thuật của tôm L. vannamei bị suy giảm khi nuôi trong cùng bể với cá rô phi. Do đó, dựa trên kết quả nghiên cứu, hệ thống siêu thâm canh tích hợp tốt nhất cho L. vannamei và O. niloticus ở tỷ lệ cá rô phi trên tôm là 0,49 là trong các bể riêng biệt, như vậy quan sát trong nghiệm thức IMTA DT.

Ngọc Anh