Một năm qua, chứng kiến sự thay đổi của ngành tôm do những yếu tố tác động của dịch bệnh, môi trường, vấn đề chất lượng tôm giống ngày càng được chú trọng, chúng ta đã có những sự thay đổi nhất định, sản xuất thành công tôm giống bố mẹ chất lượng cao, kiểm soát tôm giống nhập và gia hóa cũng như hướng mục tiêu phát triển tôm giống bền vững…

Bất an thị trường tôm giống những tháng đầu năm

Đầu vụ tôm 2020, nhiều diện tích thả nuôi của bà con nông dân bị thiệt hại trắng. Bên cạnh nguyên nhân chính là thời tiết nắng nóng bất thường, thì có một nguyên nhân nữa do nguồn tôm giống kém chất lượng. Với gần 200 cơ sở sản xuất, mỗi năm cung ứng ra thị trường khoảng 20 tỷ con giống, chiếm 40% sản lượng tôm giống của vùng ĐBSCL và 15% của cả nước, có thể nói, Bạc Liêu là trung tâm sản xuất tôm giống lớn trong khu vực ĐBSCL cũng như cả nước. Tuy nhiên, do diện tích nuôi tôm trên địa bàn tỉnh lớn nên với số lượng tôm giống như trên vẫn chưa đủ cung ứng mà phải mua thêm con giống từ các tỉnh, thành khác mỗi khi bước vào vụ nuôi mới. Tôm giống quyết định rất lớn đến việc thành công hay thất bại của vụ nuôi. Vì thế, ngay đầu vụ tôm này, ngành Nông nghiệp đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị có liên quan tăng cường công tác quản lý chất lượng tôm giống trên địa bàn, góp phần đảm bảo an toàn dịch bệnh, nâng cao hiệu quả và phát triển nuôi tôm bền vững.

“Sở NN&PTNT hiện đang tăng cường quản lý tốt các khâu sản xuất đầu vào (con giống, thuốc nuôi trồng thủy sản…) để giúp bà con nuôi tôm có thể phục hồi lại sản xuất sau khi dịch Covid-19 tạm lắng. Trong đó, đáng chú ý nhất là khâu kiểm tra, kiểm soát chất lượng tôm giống để tránh thiệt hại cho bà con do mầm bệnh có sẵn từ nguồn tôm giống. Đồng thời, Sở NN&PTNT cũng thành lập các đội kiểm tra liên ngành về lĩnh vực này và kiên quyết xử lý những trường hợp vi phạm để đảm nguồn tôm giống chất lượng cho người dân yên tâm thả nuôi”, ông Lưu Hoàng Ly – Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu, cho biết.

Ông Nguyễn Hoàng Anh – Chủ tịch Hiệp hội tôm giống Bình Thuận cảnh báo rằng, các tháng đầu năm, do thiếu hụt lượng con giống bố mẹ nên xuất hiện tình trạng một số cơ sở sản xuất giống sử dụng nguồn giống bố mẹ không rõ nguồn gốc hay tận dụng con giống bố mẹ hết đát… Ông Nguyễn Hoàng Anh đề xuất: “Cần minh bạch hóa nguồn gốc giống bố mẹ, kể cả khi bán nauplius cũng phải xuất hóa đơn để có thể truy xuất nguồn gốc. Riêng các chợ tôm giống ở ĐBSCL, công tác quản lý còn rất lỏng lẻo, chưa có tiêu chí hay quy định cụ thể gì, đặc biệt là tại các vùng nuôi quảng canh và quảng canh cải tiến lớn ở các tỉnh: Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu… Theo tôi, liên kết tốt nhất là để doanh nghiệp chế biến làm đầu mối chung để đảm bảo truy xuất được nguồn gốc vật tư đầu vào, đặc biệt là con giống”.

Xiết chặt quản lý chất lượng tôm giống

Trong tháng 10 năm 2020, lượng tôm giống qua kiểm tra, kiểm dịch là 1.315,93 triệu con, giảm 200,52 triệu con so với tháng trước và giảm 568,35 triệu con so với cùng kỳ năm 2019. Lượng tôm thẻ chân trắng qua kiểm dịch 524,27 triệu con, giảm 176,54 triệu con so với tháng trước và giảm 270,30 triệu con so với cùng kỳ năm 2019. Kiểm tra, kiểm dịch con giống sản xuất trong tỉnh 616,28 triệu con, nhập tỉnh 699,65 triệu con với 65 xe trình trạm, tương đương tháng trước và giảm 01 xe so với cùng kỳ năm 2019. Cấp 1.298 giấy kiểm dịch, giảm 338 giấy so với tháng trước và giảm 494 giấy so với cùng kỳ năm 2019. Qua kiểm tra, kiểm dịch không phát hiện tôm bị nhiễm bệnh.

Để chuẩn bị cho việc thả tôm giống, nông dân đem tôm giống đến cơ quan chức năng xét nghiệm 74 mẫu (giảm 285 mẫu so với tháng trước và giảm 75 mẫu so với cùng kỳ năm 2019) và 60 mẫu nước (tăng 26 mẫu so với tháng trước và tăng 59 mẫu so với cùng kỳ năm 2019). Kết quả xét nghiệm 74 mẫu tôm giống, có 03/26 mẫu nhiễm còi (MBV), chiếm 11,54%. Các mẫu tôm còn lại không nhiễm bệnh và có 03/44 mẫu nước nhiễm vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus.

Hướng mục tiêu phát triển tôm giống bền vững

Tại Ninh Thuận, toàn tỉnh hiện có khoảng 450 cơ sở/1.200 trại sản xuất tôm giống, tổng công suất bể ương hơn 130.000 m³, có khu sản xuất tôm bố mẹ sạch bệnh riêng biệt tại thôn Sơn Hải, xã Phước Dinh (Thuận Nam), hàng năm có thể cung cấp hơn 30 tỷ con tôm giống cho các trại nuôi trong cả nước. Trong chiến lược phát triển kinh tế biển được xác định, sản xuất giống thủy sản, đặc biệt tôm giống là một trong những nhóm ngành cần tập trung ưu tiên đầu tư phát triển, tạo động lực cho các ngành kinh tế khác. Với việc chú trọng đầu tư trang thiết bị cho các vùng sản xuất tôm giống, góp phần phục vụ ổn định cho nghề nuôi tôm giống, đồng thời tạo sự liên kết giữa các khu trại nhỏ lẻ với nhau, hình thành khu vực sản xuất tập trung rộng lớn, tạo môi trường thông thoáng, dễ quản lý việc xử lý nước thải và vệ sinh môi trường. Bên cạnh đó, đảm bảo đầy đủ các yếu tố cần thiết, tạo cơ sở thu hút nhiều doanh nghiệp đến đăng ký tham gia sản xuất.

Theo Chi cục Thủy sản tỉnh, mục tiêu đến cuối năm 2020 diện tích nuôi trồng thủy sản toàn tỉnh đạt 2.555,8 ha; trong đó, tôm nuôi 986 ha, tăng sản lượng cung cấp lên 36 tỷ con tôm giống. Phấn đấu trong đoạn 2020-2030, năng lực sản xuất tôm giống tăng lên từ 40-45 tỷ con, thu hút khoảng 4.000 lao động trực tiếp sản xuất và làm dịch vụ cung cấp thức ăn, vật tư, tiêu thụ sản phẩm. Nhằm đạt được kỳ vọng hướng tới xây dựng Ninh Thuận trở thành trung tâm sản xuất tôm giống công nghệ cao của cả nước, tín hiệu vui cho nghề tôm giống trên địa bàn tỉnh ta hiện nay, chính là việc tỉnh đề xuất nâng cấp vùng sản xuất giống thủy sản ở xã An Hải quy mô 196 ha thành khu vực sản xuất ứng dụng công nghệ cao và đưa vào quy hoạch tổng thể chung của cả nước.

Để từng bước đạt được kế hoạch đề ra, ngoài tiếp tục thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, mới đây, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN&PTNT tham mưu, đề xuất UBND tỉnh triển khai dự án “Phát triển thủy sản bền vững tỉnh Ninh Thuận” từ vốn vay Ngân hàng Thế giới, với tổng vốn hơn 646,7 tỷ đồng. Trong đó, có 1 tiểu dự án tập trung đầu tư khu tôm giống An Hải với các hạng mục như: Nâng cấp hệ thống điện trung áp, hạ áp đến các trại giống, hình thành khu trung tâm quản lý, kiểm định chất lượng tôm sú giống, khu nhân tạo tôm giống, ao nuôi thử nghiệm và các công trình phụ trợ khác, kinh phí thực hiện dự kiến 250,482 tỷ đồng. Ông Nguyễn Vinh Quang, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình NN&PTNT, cho biết: Dự án đã được UBND tỉnh thông qua và đề xuất Bộ NN&PTNT, Ngân hàng Thế giới xem xét và phê duyệt; đây được xem là một trong những dự án mang tính chiến lược, đáp ứng nhu cầu thực tiễn sản xuất, đưa khoa học – công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng và sản lượng tôm giống tại địa phương.

Gia Bảo (Tổng hợp)