Ô nhiễm nguồn nước nuôi là nguyên nhân chính dẫn đến dịch bệnh cho con tôm

Những mô hình nuôi tôm xen cá đối mục hoặc cá rô phi đơn tính ở Bình Định cho thấy vừa khắc phục được nạn ô nhiễm nguồn nước nuôi, vừa tăng thêm thu nhập.

Xây bể lọc nước

Theo Chi cục Thủy sản Bình Định, ở tỉnh này, nhiều vùng nuôi tôm theo phương thức quảng canh môi trường vùng nước nuôi bị ô nhiễm nghiêm trọng, do vùng nuôi chưa được quy hoạch bài bản, đấy là nguyên nhân chính dẫn đến dịch bệnh cho con tôm.

Thực tế cho thấy, những vùng nuôi tôm ở Bình Định đã được quy hoạch thì ít, vùng nuôi tôm tự phát với cơ sở hạ tầng yếu kém thì nhiều. Các vùng nuôi tôm theo phương thức quảng canh không có hệ thống cung cấp nước vào ao nuôi và hệ thống xả nước thải riêng biệt, hầu hết chỉ có 1 ao nuôi rồi xả thải trực tiếp ra môi trường, dẫn đến nạn ô nhiễm lây lan.

Trong bối cảnh nguồn nước nuôi bị ô nhiễm nghiêm trọng, gây ra dịch bệnh liên tục cho tôm, nhiều hộ nuôi tôm thẻ chân trắng theo hình thức thâm canh, bán thâm canh ở huyện Phù Mỹ (Bình Định) đã lọc nước trước khi đưa vào ao nuôi.

Bể lọc được xây bằng gạch trát xi măng có chiều rộng 6m, ngang 4m, sâu 2m. Bên dưới bể rải 1 lớp đá san hô, tiếp đến 1 lớp than hoạt tính và 1 lớp cát dày bên trên cùng. Nước được bơm từ mạch ngầm vào hồ lọc rồi mới xả vào ao nuôi bằng 1 ống nhựa lớn. Bơm, lọc liên tục đến khi đủ lượng nước trong ao nuôi. Sau khi được lọc, nước trong hẳn ra, khi vào ao nuôi nước ít biến đổi tảo.

Cứ cách 3-5 tháng chủ nuôi tôm phải thay lớp cát và than 1 lần. Lớp san hô 1 năm cũng phải lấy ra, chà rửa sạch sẽ rồi cho vô lại trong bể, tránh nguồn nước nuôi bị nhiễm bẩn từ những lớp cặn lóng trong bể lọc. Mô hình dùng bể lọc nước nuôi tôm được nhiều chủ hồ nuôi tôm thẻ chân trắng ở xã Mỹ An (huyện Phù Mỹ) áp dụng đã mang lại hiệu quả.

Nuôi cá trong ao tôm hiệu quả kép

Đối với người nuôi tôm ở thị xã Hoài Nhơn (Bình Định) thì nuôi cá đối mục trong ao nuôi tôm để lũ cá làm sạch môi trường ao nuôi, vừa hạn chế được bệnh môi trường trên tôm, vừa có thêm thu nhập từ cá.

Theo cho biết của ông La Đông Quang ở khối 2, phường Tam Quan (TX Hoài Nhơn, Bình Định), 1 trong 3 người tiên phong nuôi cá đối mục trong ao tôm đã suy thoái trong mô hình do Trung tâm Khuyến nông Bình Định triển khai với diện tích 12.000m2, số con giống cá đối mục thả nuôi là 12.000 con có kích cỡ 200 con/kg.

Anh Phạm Văn Chạy, người nuôi tôm ở thôn Đông Điền, xã Phước Thắng (huyện Tuy Phước, Bình Định) thả cá rô phi đơn tính vào ao nuôi tôm để cá làm sạch môi trường ao nuôi. Ảnh: Vũ Đình Thung.

Sau 8 tháng thả nuôi, kết quả cho thấy cá phát triển tốt, tỷ lệ sống đạt gần 90%, trọng lượng trung bình đạt 2-3 con/kg, ước tính sản lượng thu về hơn hơn 4,8 tấn. Cá đối mục có thịt thơm ngon, được người tiêu dùng ưa chuộng nên đầu ra rất thênh thang.

Theo ông Đỗ Minh Quang, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Bình Định, các hộ nuôi phải quản lý các yếu tố môi trường trong quá trình nuôi; thường xuyên theo dõi màu nước, xác định các yếu tố môi trường, theo dõi các yếu tố môi trường. Theo dõi tình trạng sức khỏe, bệnh lý của cá đối mục để có biện pháp xử lý kịp thời.

Mực nước trong ao nuôi luôn duy trì trên 1,2m, lượng nước thay đối từ 20-30%/lần thay, thời gian thay nước tùy theo mức độ ô nhiễm trong ao. Sử dụng các loại máy đảo nước, máy sục khí để duy trì lượng oxy hòa tan tối ưu trong ao nuôi, đặc biệt là sau khi mặt trời lặn. Trong thời gian đầu của quá trình nuôi chỉ chạy máy quạt nước vào buổi tối, khi cá lớn, tùy theo tổng khối lượng cá trong ao nuôi mà điều chỉnh thời gian chạy máy quạt nước cho phù hợp.

“Đặc biệt, cá đối mục là loài ăn tạp, thức ăn chủ yếu là mùn bã hữu cơ. Đặc điểm này rất có lợi cho việc làm sạch môi trường ao nuôi tôm bị suy thoái. Thêm vào đó, kỹ thuật nuôi cá đối mục không khó, ít dịch bệnh nên tỷ lệ sống cao. Nuôi cá đối mục xen kẽ với tôm theo tỷ lệ 1/4 sẽ mang lại lợi nhuận gấp đôi trên cùng 1 diện tích, đồng thời giảm được thời gian và chi phí thức ăn cho cá.

Thức ăn của tôm luôn thừa dưới đáy hồ, khi cho máy đảo chạy sục khí, lượng thức ăn thừa bung lên, cá đối mục cứ thế mà đớp nên tận dụng được nguồn thức ăn tinh, cá chóng lớn hơn. Ảnh: Vũ Đình Thung.

Bởi, thức ăn của tôm luôn thừa dưới đáy hồ, khi cho máy đảo chạy sục khí, lượng thức ăn thừa bung lên, cá cứ thế mà đớp nên tận dụng được nguồn thức ăn tinh, cá nhanh lớn hơn. Nuôi cá đối mục trong ao nuôi tôm bị suy thoái đã cho kết quả kép, vừa làm sạch môi trường trong ao nuôi bảo đảm tôm sinh trưởng an toàn, vừa tạo thêm thu nhập cho người nuôi”, ông La Đông Quang, người nuôi cá đối mục trong ao tôm ở TX Hoài Nhơn chia sẻ.

Còn ở vùng nuôi tôm theo hướng an toàn sinh học tại thôn Đông Điền, xã Phước Thắng (huyện Tuy Phước, Bình Định) thì trong ao nuôi tôm được thả cá rô phi vào nuôi chung với mật độ 1 con cá/2m2 để chúng làm nhiệm vụ dọn sạch đáy ao, bảo đảm nguồn nước nuôi.

Nông Nghiệp Việt Nam