Tôm càng xanh là một loài thủy sản tiềm năng đang được nuôi rộng rãi. Sản lượng tôm tăng dần qua các năm, nhưng mức tăng lại không nhanh bằng tôm thẻ hay tôm sú. Trở ngại lớn nhất của việc phát triển quy mô nuôi tôm càng xanh là tỷ lệ sống của chúng thấp. Điều này do việc chúng thường xuyên ăn thịt đồng loại, diễn biến nhanh cùng lúc với chu kỳ lột xác của tôm.

Giai đoạn lột xác là thời điểm tôm bị tổn thương nhất, vì không có biện pháp bảo vệ khỏi việc bị ăn thịt bởi chính đồng loại. Tôm càng xanh lại là loài lột xác liên tục, do để càng lâu, vỏ sẽ càng cứng lại, gây khó khăn cho việc phát triển. Từ giai đoạn ấu trùng đến giai đoạn trưởng thành, tôm càng xanh thường lột xác với chu kỳ rất nhanh 7-14 ngày /lần.

Giai đoạn lột xác là thời điểm tôm bị tổn thương nhất, vì không có biện pháp bảo vệ khỏi việc bị ăn thịt bởi chính đồng loại

Một nỗ lực đang được hướng tới để giảm sự ăn thịt đồng loại của loài này, đó là kiểm soát bằng một loại hormon điều hòa. Acid amin Tryptophan là tiền chất của hormon tuyến tùng (một tuyến nội tiết nhỏ trên não) Serotonin, mà hormon này chính là trung tâm điều khiển của việc ăn thịt đồng loại trên tôm càng xanh. Các chuyên gia nhận định rằng có một nguồn tryptophan dồi dào trong vỏ chuối sứ (chuối xiêm), một loại chất thải có số lượng rất nhiều. Trong một quả chuối thì vỏ chuối là chất thải chiếm tới 1/3 so với toàn bộ quả chuối. Tuy nhiên, cho đến nay vỏ chuối vẫn chưa được tái chế để sử dụng nhiều, đa số chỉ được xử lý để làm chất thải hữu cơ hay thức ăn cho gia súc.

Vỏ chuối sứ chứa một nguồn tinh bột lớn (3%), protein, chất béo, chất xơ,… Đặc biệt là chứa nhiều acid hữu cơ, như acid linoleic và acid linolenic; các acid amin thiết yếu bao gồm leucine, valine, phenylalanine, threonine, tryptophan; và các chất khoáng đa lượng như K, P, Ca, Mg. Ngoài ra, phần vỏ chuối còn chứa các chất khác có hoạt tính sinh học như flavonoid, tannin, phlobatannin, alkaloid, glycoside, anthocyanins và terpenoids; cùng với các hormon dẫn truyền thần kinh như norepinephrine, serotonin và dopamine. Vì thế, đây vừa là nguồn dinh dưỡng tốt, vừa là nguồn cung cấp tryptophan đầy hứa hẹn cho tôm càng xanh, nhằm nỗ lực giảm bớt tình trạng ăn thịt đồng loại của chúng.

Vỏ chuối sứ cung cấp tryptophan nhằm giảm bớt tình trạng ăn thịt đồng loại của tôm càng xanh. Ảnh: Vtech-Farms

Người ta tiến hành cho tôm càng xanh ăn những khẩu phần có bổ sung khác nhau về hàm lượng vỏ chuối sứ, đã được nghiền nhuyễn thành bột, theo quy trình phòng thí nghiệm. Những con tôm càng xanh được chọn, đã trả qua sự lựa chọn nghiêm ngặt với tỷ lệ đồng đều và được cho ăn 3 lần/ngày, với 4 mức bổ sung bột vỏ chuối khác nhau là 0%, 2.5%, 5%, 7.5%.

Kết quả là mức độ ăn thịt đồng loại của tôm có bổ sung bột vỏ chuối sứ thấp dần. Mức bổ sung 5% bột này vào thức ăn lại cho thấy tỷ lệ ăn thịt đồng loại giảm nhiều nhất sau mỗi 15 ngày kiểm tra. Kết quả tốt tiếp theo lần lượt là 7.5 và 2.5%. Sau 45 ngày, tỷ lệ ăn thịt đồng loại của tôm càng xanh có bổ sung 5% bột vỏ chuối sứ giảm đến 56.67% so với nhóm đối chứng. Nguồn acid amin Tryptophan có nguồn gốc từ bột vỏ chuối được cho là kích hoạt hormon serotonin tạo thành melatonin, để giảm thiểu sự hung hăng của tôm càng xanh. Nếu vỏ chuối ở dạng chất chiết xuất thì nổng độ bổ sung có thể thấp hơn dạng bột nhuyễn.

So sánh mức độ ăn nhau của tôm với 4 mức cho ăn bột vỏ chuối

Sự tăng trưởng của tôm càng xanh có bổ sung bột chuối cũng cao đáng kể ở định kỳ 15 ngày kiểm tra. Lượng thức ăn tiêu thụ và hiệu quả sử dụng thức ăn cũng cao hơn, lên tới hơn 41%. Trong bột vỏ chuối sứ có chứa fructooligosaccharides (FOS), được cho là có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Do đó, lượng thức ăn tiêu thụ của tôm càng xanh tăng lên. FOS này cũng được các vi sinh vật đường ruột tôm sử dụng như một loại prebiotic. Góp phần tạo ra được các acid béo được cơ thể tôm sử dụng như một nguồn năng lượng. Với 5% bột vỏ chuối sẽ cải thiện được tốc độ tăng trưởng của tôm, trong khi chỉ cần 0,5% nếu ở dạng chiết xuất.

Sự tăng trưởng của tôm với 4 mức bổ sung bột vỏ chuối.

Khi tôm càng xanh sử dụng hiệu quả chất dinh dưỡng mà chúng hấp thụ, có nghĩa là các quá trình trao đổi chất trong cơ thể tôm sẽ gia tăng, bao gồm cả các enzyme tiêu hóa như amylase, alkaline phosphatase. Từ đó, kết luận rằng việc bổ sung bột vỏ chuối sứ vừa kiểm soát được sự ăn thịt đồng loại vừa kích thích được sự tăng trưởng của tôm càng xanh, giải quyết được nhiều bài toán khó khi nuôi loài thủy sản này.

References: R Rakhmawati et al (2021). Efficacy Dietary Supplementation of Banana Peel Meal on Growth and Cannibalism level of Giant Freshwater Prawn (Macrobranchium rosenbergii), IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, viewd 22/06/2021.

Nguồn tin: TSTB