Đến nay, huyện Phước Long có diện tích nuôi trồng thuỷ sản là 22.477 ha, trong đó diện tích nuôi tôm chiếm đa số với 21.677 ha. Điều đáng nói là trong thời gian qua, nông dân trong huyện đã hình thành được nhiều mô hình nuôi trồng kết hợp mang lại hiệu quả cao, trong đó có mô hình tôm sú – cua – cá, mô hình tôm sú – lúa – tôm càng xanh. Đây là hai mô hình nuôi theo hình thức sinh thái, mang tính bền vững, phù hợp với trình độ canh tác và nguồn vốn đầu tư của đa số nông dân.

Mô hình nuôi kết hợp tôm – cua – cá

Năm 2020 huyện Phước Long thả tôm sú kết hợp với cua, cá với tổng diện tích 18.300 ha. Mùa vụ sản xuất tôm sú thả 03 vụ/năm, mật độ thả 1 – 2 con/m2, năng suất đạt từ 140 – 150 kg/ha/vụ, lãi từ 10 – 30 triệu đồng/ha/vụ.

Cua thả 01 vụ/năm từ tháng 1 đến tháng 6, mật độ thả 1-2 con/20 m2, năng suất 100 – 120 kg/ha/năm, lãi từ 10 – 20 triệu đồng/ha/năm.

Cá thả 01 vụ/năm từ tháng 6 đến tháng 12, mật độ thả 0,5 – 1 con/m2, năng suất 800 – 1.000 kg/ha/năm, lãi từ 7 – 10 triệu đồng/ha/năm.

Mô hình kết hợp tôm-cua-cá. Ảnh: Thanh Hải.

Riêng năm 2019 có trên 90% số hộ thành công. Đây cũng là mô hình sản xuất chi phí đầu tư thấp, phù hợp với điều kiện canh tác của đa số nông dân có ít vốn sản xuất. Các đối tượng nuôi ghép hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình sinh trưởng và phát triển, thu được nhiều sản phẩm trên cùng diện tích, dễ tiêu thụ và hạn chế được rủi ro do dịch bệnh. Điển hình trong sản xuất mô hình này là ông Ngô Minh Kỷ (ấp 1 B, xã Phong Thạnh Tây A, huyện Phước Long) là một trong những hộ đầu tiên nuôi tôm sú cua kết hợp với cua, cá ở huyện Phước Long. Với diện tích 02 ha, mỗi năm ông thu trên 130 triệu đồng, trừ chi phí ông lãi trên 90 mươi triệu đồng. Không chỉ ông Kỷ còn rất nhiều hộ trên địa bàn huyện Phước Long khá lên nhờ mô hình nuôi kết hợp tôm – cua – cá.

Tuy nhiên muốn cho mô hình nuôi kết hợp tôm – cua – cá phát triển và đạt hiệu quả cao thì bà con phải tập trung vào các yếu tố: Đó là công trình nuôi phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật có ao ương đạt yêu cầu. Mật độ thả ghép thích hợp tính cho 1 ha/vụ là tôm 20.000 con, cua 1.000 con, cá 10.000 con. Đối với tôm thả định kỳ 50-60 ngày/lần, cua và cá rô phi 1 lần/năm. Ngoài ra, để góp phần tăng hiệu quả và hướng đến sự bền vững bà con nên trồng cỏ lông tượng (năng tượng) hoặc các loài cây thủy sinh có giá trị kinh tế cao sống được trên đất nuôi tôm, chiếm khoảng 30% diện tích nuôi, để làm nơi cho tôm, cua trú ẩn và giúp cải thiện được đáy ao. Không sử dụng thuốc bảo vệ thực thực vật, thuốc cấm trong nuôi trồng thuỷ sản.

Mô hình tôm sú – lúa – tôm càng xanh kết hợp cây màu

Trong năm 2020, huyện Phước Long đã xuống giống lúa trên đất tôm được 12.500 ha, thả tôm càng xanh xen với lúa được 7.100 ha. Chủ yếu sản xuất ở các xã, thị trấn như: Vĩnh Phú Tây, thị trấn Phước Long, xã Phước Long và 01 phần Phong Thạnh Tây A.

Ưu điểm của mô hình này là sản xuất ngắt vụ nên hạn chế được mầm bệnh phát sinh trong ao, sang vụ lúa, lúa sẽ hấp thu các chất hữu cơ trong ao nuôi, các sản phẩm thải của tôm cá, giúp cải tạo lại ao nuôi. Thu hoạch được nhiều loại sản phẩm trên cùng diện tích sản xuất.

Mùa vụ sản xuất từ tháng 1 đến tháng 8, thả 2 vụ tôm sú, đến tháng 8 khi độ mặn giảm tiến hành rửa mặn để sạ lúa, kết hợp với thả tôm càng xanh và trồng màu trên bờ liếp vuông tôm. Mật độ thả nuôi tôm sú từ 1 – 2 con/m2, tôm càng xanh từ 1 – 2 con/m2. Lúa sạ: 7kg/1.000m2. Năng suất tôm sú từ 210 – 280 kg/ha/năm, lãi từ 15 – 30 triệu đồng/ha/năm. Năng suất lúa bình quân từ 4 – 4,5 tấn/ha, lãi từ 12 – 16 triệu đồng/ ha/vụ. Năng suất tôm càng xanh từ 100 – 150 kg/ha/năm, lãi từ 8 – 15 triệu đồng/ha/năm.

Thu hoạch tôm càng xanh. Ảnh: Thanh Hải.

Qua số liệu thống kê, trên địa bàn huyện có khoảng 20 ha trồng màu trên bờ tập trung chủ yếu ở thị trấn Phước Long, xã Phước Long, xã Vĩnh Phú Tây. Các đối tượng cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao: Khổ qua, bắp, bí đỏ, dưa hấu, dưa leo,…. Các hộ điển hình như: Đoàn Văn Keo, Trần Văn Khách, …. Sau khi trừ chi phí sản xuất mỗi hộ lãi ròng gần 15 triệu đồng/1.000 m2 trong thời gian 3 – 4 tháng.

Để phát huy lợi thế của mô hình, theo định hướng chung của huyện Phước Long trong những năm tới cần đánh giá lại tính ổn định và hiệu quả của mô hình từ đó khuyến cáo nhân rộng. Để mô hình phát triển bền vững và đạt hiệu quả cao thì phải tập trung vào các mặt:

• Khi bước vào thời vụ thả giống cần tuân theo sự khuyến cáo của ngành chuyên môn, tiến hành cải tạo, ương giống trước khi thả, sử dụng vi sinh để ổn định môi trường, thu hoạch dứt điểm nhằm đảm bảo thời vụ sản xuất luân canh với lúa.
• Nên chọn những giống lúa chịu mặn, kháng bệnh, có thời gian sinh trưởng ngắn, cho năng suất cao và được bao tiêu sản phẩm. Đối với tôm càng xanh nên bố trí thả giống vào khoảng tháng 7 dương lịch, nếu thả tôm càng xanh trễ vào khoảng tháng 8 – 9 thời gian nuôi ngắn khi thu hoạch kích cỡ tôm càng xanh nhỏ, bán giá thấp.
• Đối với cây màu phải biết nắm bắt thị trường, chọn loại rau màu phù hợp và phải biết kỹ thuật chăm sóc đối với từng loại cây trồng, như vậy mới đảm bảo cho thu nhập như ý muốn.

Hiện nay, 02 mô hình này đang phát triển mạnh mẽ và có sự thành công nhất định. Nông dân đã tận dụng tối đa diện tích canh tác kết hợp các đối tượng nuôi có giá trị kinh tế làm tăng hiệu quả sản xuất, đồng thời làm giảm thiểu sự rủi ro do độc canh tôm sú và thích nghi với điều kiện biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp như hiện nay.

Thanh Hải TTKN tỉnh Bạc Liêu