Ông Ðỗ Công Thành, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chế biến và Dịch vụ thủy sản Cà Mau (CASES), đề xuất: “Bên cạnh việc phát huy lợi thế vốn có về sản phẩm tôm giá trị gia tăng, về lâu dài, để con tôm Việt Nam có thể cạnh tranh được với các nước đối thủ, đòi hỏi tất cả các bên liên quan đều phải tham gia vào. Ví dụ như Chính phủ phải có chính sách hỗ trợ người dân nuôi tôm, ngân hàng có chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho bà con vay vốn, các công ty thức ăn phải điều chỉnh lại giá bán thức ăn…”.

Cơ hội sẽ đến với ngành tôm Việt Nam trong 6 tháng cuối năm từ thế mạnh về trình độ chế biến (chế biến tôm tại Công ty Cổ phần Chế biến Thủy sản Út Xi).

Tiêu thụ giảm, cạnh tranh tăng

Ông Trần Văn Phẩm, Chủ tịch HÐQT Công ty Cổ phần Thủy sản Sóc Trăng (Stapimex), nhận định đầu năm 2023 đến nay, ngành tôm đối mặt với nhiều thách thức, như: suy thoái kinh tế, hệ lụy của dịch COVID-19, các vấn đề chính trị khác… Nhu cầu thị trường thấp trong khi nguồn cung tôm giá rẻ từ Ecuado và Ấn Ðộ lại dồi dào khiến con tôm Việt Nam càng khó cạnh tranh. Từ nay tới cuối năm 2023, thị trường vẫn chưa thấy dấu hiệu phục hồi, nhưng cũng không có dấu hiệu nào cho thấy sẽ tiếp tục trì trệ. Ông Phẩm phân tích thêm: “Tôi thấy thị trường vẫn còn rất nhiều vấn đề. Như thị trường Trung Quốc, tình hình bất động sản, hoạt động sản xuất sau COVID-19 cũng không tốt do đó thu nhập người dân giảm, chi tiêu cho tiêu dùng giảm. Còn tại Mỹ, người dân mặc dù thu nhập tăng nhưng phải chi trả các khoản nợ trước đó nên chi tiêu cũng hạn chế. Hơn nữa, tôm Việt Nam phải cạnh tranh với Ecuado và Ấn Ðộ tại thị trường này”.

Ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam, cho rằng ngành tôm đang gặp khó khăn về thị trường, áp lực cạnh tranh. Cụ thể, theo ông Phục, ngành tôm Việt Nam đang phải đối mặt với 2 thách thức: Một là, nền kinh tế đang co lại do ảnh hưởng của lạm phát khiến cho sức tiêu thụ giảm. Hai là, cạnh tranh giữa các quốc gia ngày càng gay gắt, cụ thể là nguồn cung tôm giá rẻ hơn từ Ấn Ðộ, Ecuado và Indonesia. Ông Phục chia sẻ: “Nhìn chung, ngành nuôi và chế biến xuất khẩu tôm đang khó, trước mắt chưa có gì sáng sủa khi mà chiến sự Nga – Ukraina và chiến tranh thương mại Trung Quốc và Mỹ chưa có hồi kết, nên cuộc khủng hoảng trên thế giới chưa biết bao giờ sẽ dừng lại. Do đó, thị trường tiêu thụ sẽ khó khăn, cộng thêm thách thức chiến lược về nguồn cung tôm giá rẻ, trong khi cung vượt cầu làm cho giá tôm thành phẩm xuống thấp, thậm chí còn thấp hơn giá nguyên liệu”.

Tình hình tiêu thụ đến gần cuối quý II-2023 này chưa có dấu hiệu khởi sắc về sức mua lẫn giá cả, nên theo ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HÐQT Công ty Cổ phần thực phẩm Sao Ta, có 2 khả năng: thứ nhất lạm phát suy thoái toàn cầu khiến người tiêu dùng hạn chế mua sắm nên các thị trường vẫn tồn kho; và thứ hai là các nước Ecuado và Indonesia thu hoạch tôm sớm có sản lượng tôm nuôi trúng khá chẳng những về lượng mà kích cỡ tôm lớn khá nhiều. Ông Lực cho biết: “Ecuado và Indonesia cung ứng với giá rẻ hơn tôm chúng ta từ 1 đến 2 USD/kg, khiến việc tìm đơn hàng của các doanh nghiệp tôm chúng ta khó khăn. Ðiều này làm cho 6 tháng đầu năm kim ngạch xuất khẩu tôm chúng ta sẽ thấp hơn khoảng 30% so cùng kỳ năm trước, trong khi tôm Ecuado dự kiến tăng tưởng 20%”.

Ngành tôm rất cần thông tin

Ðến nay, 2 nước nuôi tôm vùng xích đạo là Ecuado và Indonesia đã thu hoạch vụ đầu năm, nhưng theo ông Lực, chúng ta không biết kết quả rõ ràng ra sao. Chưa hết, tháng tới, tôm Ấn Ðộ lại vào vụ sẽ càng làm bức tranh tôm thế giới càng thêm phức tạp. Còn chúng ta, đến nay thả giống vụ chính được bao nhiêu diện tích; mức tiêu thụ tôm giống ra sao; diễn tiến nuôi ra sao… Ông Lực chia sẻ: “Nói chung là rất nhiều biến số cần có thông tin cập nhật để các doanh nghiệp chế biến biết nhằm có sách lược bán hàng phù hợp. Người nuôi cũng cần thông tin, nếu thấy tích cực, họ mới an tâm thả nuôi tiếp vụ hai, nếu không, quý IV tới đây các doanh nghiệp chế biến sẽ thiếu hụt nguyên liệu”.

Chính vì thiếu thông tin, nên doanh nghiệp phải cóp nhặt, tổng hợp tất cả những gì mình thu thập được để có thể đưa ra những nhận định, dự báo… Mà theo cách nói của ông Lực là: “Có còn hơn là đánh võ mù”. Ông Lực nêu ví dụ: “Trung tuần tháng 3, ở Hội chợ Thủy sản Quốc tế Boston, Hoa Kỳ, Indonesia chào bán tôm RPTO 16/20 chỉ 4 USD/pound khiến mọi người giật mình, nhất là doanh nghiệp tôm Việt. Bởi với giá chào đó, tôm thương phẩm 30 con/kg chỉ có giá 100.000 đồng/kg, trong lúc đó giá ở miền Tây là 150.000 đồng/kg. Tháng 5 này, Indonesia, chắc khó đầu ra, tiếp tục chào tôm EZ 13/15 giá 4,4 USD/pound, chứng tỏ họ nuôi tôm lớn 20-25 con khá nhiều và giá bán quá rẻ. Qua một bảng chào giá, ít nhiều cho chúng ta thông tin về tình hình tôm của họ”.

Cơ hội từ tôm giá trị gia tăng

Ðứng trước thách thức này, theo ông Phục, với lợi thế ngành sản xuất tôm giá trị gia tăng, doanh nghiệp tôm Việt Nam có thể tiếp tục phát huy để duy trì doanh nghiệp và giữ thị trường. Ông Phục nhận định: “Mặc dù cuộc khủng hoảng toàn cầu vẫn đang diễn ra, nhưng nhu cầu đối với hàng giá trị gia tăng vẫn rất lớn. Trong khi đó, Việt Nam lại có kinh nghiệm trong nhiều năm về thị trường, về khách hàng, về sản phẩm, quản lý sản xuất… Về mặt này Việt Nam hơn hẳn các nước như Ấn Ðộ, hay Indonesia. Do đó, nếu chúng ta làm tốt và cố gắng duy trì qua giai đoạn này thì chúng ta sẽ có cơ hội phát triển mạnh hơn”.

Về xu thế sắp tới, theo ông Lực, từ quý III việc tiêu thụ tôm sẽ khởi sắc hơn, bởi sẽ vào giai đoạn tiêu thụ cao điểm như mùa hè ở EU, Bắc Mỹ; lễ Tết ở Nhật Bản và sau đó là tập kết hàng cho đợt tiêu thụ cuối năm. Vấn đề là các doanh nghiệp nên áp dụng biện pháp tình thế để duy trì sản xuất, kinh doanh, nếu chấp nhận bán ra với giá thấp, thì khi thị trường hồi phục sẽ bị lỗ nhiều. Ông Lực chia sẻ: “Tôm chế biến sâu vẫn có nhu cầu nhất định từ khúc thị phần người trung lưu và đó là thế mạnh của ngành tôm chúng ta. Nhưng không có gì mãi bất biến. Về lâu dài các nước đối thủ chắc chắn sẽ nỗ lực nâng cao trình độ chế biến của họ nhằm tấn công khúc thị phần tôm cao cấp của ta”.

HOÀNG NHÃ

Nguồn: Baocantho.com.vn