Hiện nay ngành nuôi tôm phải đối mặt với nhiều thách thức, chủ yếu liên quan đến sự bùng phát dịch bệnh, đặc biệt là các bệnh về gan, ruột gây thiệt hại nghiêm trọng cho người nuôi. Bệnh do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei gây ra. EHP là một bệnh quan trọng liên quan đến sự chậm phát triển ở tôm.

EHP là ký sinh trùng có hai giai đoạn sống: Giai đoạn ngoại bào với giai đoạn bào tử (trưởng thành) ký sinh trong lòng ống tiêu hóa, và nhiều giai đoạn hình thành bào tử nội bào sống trong tế bào gan tụy tôm.

Bào tử của Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) ký sinh trong gan tụy của tôm thẻ chân trắng.

– (a) Bào tử EHP được nhuộm bằng haematoxylin và eosin.

– (b) quét hình ảnh hiển vi điện tử của các bào tử EHP.

EHP được coi là một bệnh gây suy giảm miễn dịch, ảnh hưởng đến việc hấp thụ và tiêu hóa thức ăn mà không có những thay đổi về viêm nhiễm. Tuy nhiên, sự đồng nhiễm giữa EHP và vi khuẩn là nguyên nhân gây ra gây ra u hạt làm tăng tính nhạy cảm với bệnh hoại tử gan tụy cấp tính, bệnh này có tỷ lệ tử vong cao, rủi ro lớn cho người nuôi.

Các quan sát tổng thể về tôm với các kiểu tăng trưởng khác nhau.

– (A) Tôm thẻ chân trắng tăng trưởng bình thường (mũi tên mở) và chậm phát triển (mũi tên đen đặc).

– (B) Ruột rỗng (mũi tên đen đặc) ngược với ruột chứa đầy chất tiêu hóa (mũi tên hở).

Về mặt mô bệnh học, một lượng lớn EHP đã được quan sát thấy trong các ống tiêu hóa của gan tụy. EHP bạch cầu ái toan cho thấy kích thước 1,4–1,7 μm trong nhuộm H & E và xuất hiện dưới dạng một cụm 5,0–10,0 micromet của EHP tổng hợp (Hình 3 A, B). Sự phân bố này rõ ràng hơn khi nhuộm Giemsa. EHP được phân bố nhiều bên trong các tế bào biểu mô của ống tiêu hóa, và cũng được phát hiện bên ngoài các tế bào, cho thấy ký sinh trùng đã thoát ra ngoài do hoại tử và vỡ ra (Hình 3 C, D). Hầu hết các cá thể bị rối loạn tăng trưởng đều có dịch tiết huyết thanh trong mô kẽ gan tụy, nhưng chỉ một số lượng nhỏ tế bào huyết cầu được tìm thấy ở gần ống tiêu hóa.

Gan tụy của tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương bị nhiễm EHP.

– (A, B) Nhuộm hematoxylin và eosin cho thấy nhiều EHP tăng bạch cầu ái toan trong tế bào chất của tế bào biểu mô ở gan tụy (hình elip) và phù nề ở mô kẽ (dấu hoa thị).

– (C, D) Nhuộm Giemsa cho thấy nhiều EHP (màu tím) trong tế bào chất của tế bào biểu mô ở gan tụy (hình elip), cùng với EHP được giải phóng vào lòng ống tiêu hóa (mũi tên).

Ngày nay người ta đã công nhận rộng rãi rằng hệ vi sinh vật đường ruột đóng góp những vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe và hệ thống miễn dịch của vật nuôi. Do đó, loạn khuẩn trong hệ vi sinh vật đường ruột thường gây ra bệnh cho vật chủ và ngược lại.

Nghiên cứu của HuiyuShen, 2022 cho biết hệ thống vi sinh vật đường ruột của tôm thẻ chân trắng bị rối loạn, các hoạt động tiêu hóa và miễn dịch của tôm bị suy giảm khi tôm bị nhiễm Enterocytozoon hepatopenaei (EHP).

Các enzyme tiêu hóa như amylase, lipase và đặc biệt là enzyme pepsin bị suy giảm nghiêm trọng khi so sánh giữa tôm bị nhiễm EHP và tôm khỏe. Trong khi đó các hoạt động chống oxy hóa như Lysozyme và Superoxide tăng lên để đáp ứng với nhiễm trùng.

Tôm bị nhiễm EHP, hệ thống miễn dịch suy giảm, làm thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột, giảm tiết enzyme tiêu hóa khiến tôm không thể tiêu thụ được thức ăn và chuyển hóa lipid, carbohydrate là nguyên nhân khiến tôm còi, chậm tăng trưởng.

Kumar, 2022 tiến hành thí nghiệm để kiểm tra tốc độ tăng trưởng trong vòng 90 ngày cho thấy giai đoạn đầu từ khi bắt đầu thả nuôi đến 15 ngày đầu, tốc độ tăng trưởng giữa hai nghiệm thức là như nhau, tuy nhiên từ ngày 15 trở đi nghiệm thức tôm bị nhiễm EHP bị suy giảm nghiêm trọng và hầu như dao động từ 1gr đến 1,5gr trong vòng 90 ngày nuôi. Trong khi đó nghiệm thức tôm không bị nhiễm, tôm tăng trưởng bình thường và đạt tầm 3gr/con.

Mặc dù tôm nhiễm EHP không gây chết hàng loạt nhưng làm chậm đáng kể sự tăng trưởng, tăng chi phí sản xuất và dẫn đến thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho các trang trại nuôi tôm.

NH

Nguồn: Tép Bạc