[Người Nuôi Tôm] – Sinh vật phù du là những sinh vật thủy sinh cực nhỏ, dễ bị dòng nước cuốn trôi. Chúng là nguồn thức ăn tự nhiên quan trọng cho tôm trong giai đoạn ấu trùng và hậu ấu trùng. 

 

Dựa vào khả năng tự nuôi dưỡng, sinh vật phù du trong ao tôm được chia thành hai nhóm chính: thực vật phù du (vi tảo) và động vật phù du. Thực vật phù du, với khả năng quang hợp, không chỉ tự tạo ra thức ăn mà còn cung cấp oxy hòa tan (DO) cho môi trường nước. Ngược lại, động vật phù du là những sinh vật tiêu thụ, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn, đặc biệt là nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm.

 

Các loại sinh vật phù du có lợi

Tảo xanh

Tảo xanh là một loại thực vật phù du có chứa diệp lục và có khả năng quang hợp. Loại tảo này chứa hàm lượng chất dinh dưỡng khá cao, bao gồm protein, carbohydrate, chất béo, khoáng chất, vitamin và axit amin. Những chất dinh dưỡng này rất cần thiết cho tôm để chúng có thể tăng trưởng và phát triển một cách bình thường.

Tảo cát

Tảo cát, với sắc tố fucoxanthin đặc trưng, là sinh vật sản xuất sơ cấp quan trọng, đóng góp vào chu trình vật chất và năng lượng trong hệ sinh thái. Loại sinh vật phù du này còn được gọi là tảo nâu vàng do màu sắc đặc trưng của nó. Đồng thời, tảo cát cũng là một chỉ số đáng tin cậy để đánh giá chất lượng nước trong ao nuôi tôm.

Tảo xanh trong ao nuôi tôm (Ảnh: Truong Sinh Group)

 

Các loại sinh vật phù du cần tránh

Không phải tất cả các loại sinh vật phù du trong ao nuôi tôm đều mang lại lợi ích. Một số loại, nếu phát triển quá mức cần phải được hạn chế vì chúng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tôm. Dưới đây là những loại sinh vật phù du nên tránh trong ao nuôi tôm:

Tảo lam

Tảo lam (BGA) có khả năng nổi trên mặt nước, đặc biệt khi cường độ ánh sáng tăng cao. Sự phát triển quá mức của tảo lam không chỉ làm giảm chất lượng nước mà còn sản sinh ra độc tố, gây tổn thương gan tụy và ảnh hưởng đến sự sống của tôm.

Tảo giáp

Tảo giáp là một loại thực vật phù du có khả năng phát quang sinh học. Một số chi của tảo giáp có thể gây ra sự bùng nổ quần thể sinh vật phù du nguy hiểm. Hơn nữa, sự gia tăng quần thể tảo giáp trong ao là dấu hiệu cho thấy môi trường đang ở trong tình trạng không ổn định và có thể gây nguy hiểm cho tôm.

Động vật nguyên sinh

Động vật nguyên sinh là những loài ký sinh ngoại lai thường bám vào các bộ phận của tôm. Hai ví dụ điển hình của loại sinh vật phù du này là Zoothamnium sp., có khả năng xâm nhập vào mai tôm và gây tổn thương cho lớp da bên trong, và Epistylis sp., phát triển trong ao có nồng độ chất hữu cơ cao.

 

Tại sao sinh vật phù du lại quan trọng đối với nghề nuôi tôm?

Sinh vật phù du đóng vai trò quan trọng trong nuôi tôm, đặc biệt là về nguồn dinh dưỡng và chỉ số chất lượng nước.

Là nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm

Trong ao nuôi truyền thống, sinh vật phù du giữ vai trò rất quan trọng như một nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm. Chúng cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của tôm. Với vai trò là nguồn thức ăn tự nhiên, sinh vật phù du còn có lợi thế là thân thiện hơn với môi trường.

Quần thể thực vật và động vật phù du trong ao có thể được duy trì thông qua việc bón phân cơ bản trong quá trình chuẩn bị ao nuôi tôm truyền thống. Theo Utojo (2015), người nuôi có thể áp dụng các loại phân như sau:

– Phân hữu cơ: 400 – 1.000 kg/ha. – Urê: 200 – 400 kg/ha.

– SP-36: 100 – 200 kg/ha.

Tuy nhiên, cần chú ý đến việc sử dụng phân bón, đặc biệt là phân hữu cơ, phải ưu tiên đảm bảo tính vô trùng của các thành phần để tránh gây bệnh cho tôm.

Chỉ số chất lượng nước

Sinh vật phù du là một trong những chỉ số quan trọng phản ánh chất lượng nước trong ao nuôi tôm. Sự hiện diện của nó có thể là dấu hiệu cho thấy đặc điểm sinh sản của ao. Từ quần thể sinh vật phù du, có thể đánh giá tình trạng chất lượng nước và mức độ phù hợp để hỗ trợ sự phát triển của tôm.

Việc quan sát quần thể sinh vật phù du trong ao nuôi tôm giúp đánh giá chính xác chất lượng nước và xác định xem môi trường ao có đủ điều kiện để tôm sinh trưởng và phát triển tốt hay không.

Chất lượng nước trong ao nuôi tôm vô cùng quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến sự thèm ăn, quá trình lột xác và khả năng miễn dịch của tôm đối với bệnh tật. Sinh vật phù du sẽ phản ứng khi ao bị thừa dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng axit hóa, ô nhiễm và bị tấn công bởi động vật ăn thịt.

Chất lượng nước ao nuôi quyết định sức khỏe của tôm

 

Mối quan hệ giữa sinh vật phù du với phú dưỡng và tảo nở hoa

Chất lượng nước có thể được giám sát thông qua việc xác định các loại thực vật phù du nhạy cảm với tình trạng phú dưỡng, như Skeletonema sp. và Chroococcus sp. Khi những loại thực vật phù du này vắng mặt hoặc chỉ xuất hiện với số lượng ít, nước trong ao có thể đang bị phú dưỡng, tức là tình trạng nước bị làm giàu với các chất dinh dưỡng như nitơ và phospho.

Hiện tượng phú dưỡng có thể dẫn đến tảo nở hoa, đe dọa tới sức khỏe tôm nuôi. Để ngăn chặn những tác động tiêu cực của phú dưỡng, việc điều chỉnh mật độ và thành phần loài sinh vật phù du trong ao nuôi là vô cùng quan trọng. Một hệ sinh thái ao nuôi cân bằng sẽ không chỉ giúp tôm phát triển khỏe mạnh mà còn góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất.

 

Kết luận

Sinh vật phù du đóng vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái ao nuôi tôm, vừa là nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm, vừa là chỉ số quan trọng phản ánh chất lượng nước. Việc quản lý hiệu quả sinh vật phù du giúp giảm thiểu rủi ro như tảo nở hoa, giảm thiểu sử dụng kháng sinh và hóa chất, bảo vệ môi trường và tăng giá trị sản phẩm.

Để đạt được điều này, người nuôi cần thường xuyên theo dõi và điều chỉnh mật độ sinh vật phù du trong ao tôm, kết hợp với việc sử dụng các chế phẩm sinh học có nguồn gốc từ sinh vật phù du. Hiểu rõ vai trò của sinh vật phù du sẽ giúp người nuôi tôm quản lý chất lượng nước tốt hơn, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và nâng cao năng suất.

Việc ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến vào nuôi trồng thủy sản hứa hẹn mở ra những cánh cửa mới, giúp chúng ta tận dụng tối đa tiềm năng của sinh vật phù du, từ đó xây dựng một ngành tôm bền vững và hiệu quả.

Vương Hằng